Uogólniona hipermobilność stawowa, zwana też, między innymi, uogólnioną wiotkością więzadłowo-stawową występuje, gdy zakresy ruchomości stawów przekraczają ustalone normy. Często jest ona objawem chorób z grupy dziedzicznych chorób tkanki łącznej.
Występuje wtedy w sprzężeniu z przewlekłym bólem stawowym i objawami pozastawowymi. Nierzadko jednak (wg. Badań u 4%-13% populacji) nadmierna ruchomość występuje jako objaw pojedynczy. Nie wystarcza on do zdiagnozowania którejś z chorób tkanki łącznej, jednak może zwiększać prawdopodobieństwo urazów skrętnych i wystąpienia przewlekłych bólów stawowych w przyszłości.
Istnieje kilka metod określenia zdiagnozowania hipermobilności. Najczęściej stosowaną jest Skala Beighton:
| Test | Kryteria | Prawa | Lewa | |
| Zgięcie tułowia i bioder | Kolana wyprostowane, nogi złączone, dłonie płasko położone na podłożu. | 1 | ||
| Wyprost stawu łokciowego | Wyprost >10º | 1 | 1 | |
| Wyprost kolana | Wyprost >10º | 1 | 1 | |
| Zgięcie nadgarstka i opozycja kciuka do przedramienia | Pasywna przyciągnięcie kciuka do przedramienia | 1 | 1 | |
| Wyprost piątego palca | Pasywny wyprost powyżej 90º | 1 | 1 | |
| W sumie | 9 | |||
Fot. 1. Skala Beigton.
Wykonując poszczególne czynności badany otrzymuje 1 punkt. W sumie może otrzymać ich 9. Kryteria stwierdzenia hipermobilności nie są klarownie ustalone; najczęściej stwierdza się ją gdy badany osiągnie co najmniej 4 lub 5 punktów w tej skali.
Innym, starszym narzędziem diagnozowania jest kwestionariusz hipermobilności Hakim’a i Graham’a:
| Test | |
| Czy możesz (lub kiedykolwiek mogłeś) położyć dłonie płasko na podłodze, bez uginania kolan? | 1 |
| Czy możesz (lub kiedykolwiek mogłeś) zgiąć nadgarstek i kciuk tak by dotknąć przedramienia? | 1 |
| Czy jako dziecko zadziwiałeś innych przyjmowaniem dziwnych pozycji wmagających dużej elastyczności lub czy potrafiłeś zrobić szpagat? | 1 |
| Czy jako dziecko lub nastolatek zdarzyło Ci się zwichnięcie rzepki lub stawu barkowego więcej niż raz? | 1 |
| Czy uważasz ze masz bardzo elastyczne stawy”? | 1 |
| W sumie | 5 |
Za hipermobilne uznaje się osoby które osiągnęły co najmniej 3 punkty. Kwestionariusz ten jest mniej obiektywny niż Skala Beighton, ponieważ bazuje na subiektywnej ocenie swojego stanu przez samego badanego.
Oba testy są przydatne zarówno w diagnostyce objawów takich jak nawykowe zwichnięcia czy przewlekły ból stawów, jak i w zapobieganiu im. Zastosowanie odpowiednio dobranej aktywności fizycznej: np. ćwiczeń mięśni stabilizujących stawy, ćwiczenia równoważne i koordynacyjne możemy zmniejszyć ryzyko urazów.
Diagnozując hipermobilność należy pamiętać, że jest to raczej test przesiewowy i należy wziąć pod uwagę takie czynniki jak wiek (osoby młodsze mają większą ruchomość w stawach), płeć (kobiety są bardzie „elastyczne”) czy stopień aktywności fizycznej (osoby trenujące, takie dyscypliny jak taniec, gimnastykę czy pływanie mają większą ruchomość w stawach wypracowaną latami treningów.
Piśmiennictwo:
- Simpson MR. Benign joint hypermobility syndrome: evaluation, diagnosis and management. J Am Osteopath Assoc 2006;106:531–536.
- Stewart DR, Burden SD. Does generalized ligamentous laxity increase seasonal incidence of injuries in male first division club rugby players? Br J Sports Med 2004;38:457-460.
- Maffulli N, King JB, Helms P. Training in elite young athletes (the training of young athletes (TOYA) study): injuries, flexibility, isometric strength. Br J Sports Med 1994;28(2):123-135.
hipermobilność
hipermobilność
hipermobilność
