Jednym z ważniejszych elementów w pracy trenerów, instruktorów sportowych czy nauczycieli, jak nie najważniejszym, szczególnie gdy chodzi o szkolenie najmłodszych adeptów sportu jest demonstracja danego ruchu, techniki czyli powszechnie znany pokaz. Spełnia on kluczową rolę w nauczaniu z wielu powodów, po pierwsze dziecko uczące się nowych elementów przede wszystkim obserwuje, bo jest to dla niego atrakcyjniejsze i łatwiejsze do przyswojenia niż słowny opis. Z drugiej strony pokaz danego elementu jest dla dziecka zachętą, że samo w pewnym momencie wykona daną czynność. Jak zatem „pokazać” dziecku dany ruch, czy nauczyć techniki by zrobić to możliwie najlepiej? Jakie można popełnić błędy? Co dziecko widzi i czy potrafi utrzymać uwagę na nauczycielu prezentującym konkretny element? Niniejsza analiza w skrócie przybliży odpowiedź na to co robić, by uczenie się było bardziej skuteczne niż dotyczas.

Demontracja, pokaz mają za zadanie skierować uwagę na dany ruch. Zakłada to intencjonalne skierowanie uwagi uczącego się na daną informację. Uwaga ta może być prowadzona w stronę wykonywanego ruchu jako całości, w kierunku wybranego elementu lub na wynik, jakim dany ruch się zakończył [2].

Ciekawe spostrzeżenie wysnuł jeden z autorów zajmujących się tą tematyką, niejaki Singer, który przupuszczał, że lepiej jest skupić uwagę na efekt wykonania niż na sam ruch. Idąc tym tropem zaproponował model pięciu kroków (Five-Step Approach), w którym to zachęca uczących się m.in. do koncentracji na wybranym aspekcie (siatka w bramce, obręcz kosza). Nie wolno myśleć o wykonaniu, a o efekcie wykonania (piłka przechodząca przez obręcz kosza) [3].

Częstym skojarzeniem z demontracją, czy pokazem jest uczenie się poprzez obserwację i jest to kolejny element, który w procesie szkolenia zawodniczego może i powinien być stosowany. Są trenerzy, którzy np. zabierają swoich podopiecznych na zawody wyższej klasy rozgrywkowej z danej dyscypliny i przez to młodzi sportowcy obserwując starszych i bardziej doświadczonych kolegów, uczą się. Podobne zastosowanie ma wykorzystanie w szkoleniu sportowym form video, na których to uczący się ogląda, czyli prowadzi obserwację zawodników danej dyscypliny.

Poprzez obserwację, uczący się zapisuje obserwowany ruch w formie reprezentacji, zakodowanej w pamięci długotrwałej. Chcąc odtworzyć ruch, uczący się odkodowuje z pamięci zapisany tam model, a następnie przekłada go na własny ruch [1].

Warto tutaj wspomnić o ważnym czynniku w procesie uczenia się, jakim jest motywacja. Dziecko powinno być przez nauczyciela odpowiednio zmotywowane, by dany ruch chętniej chciało się nauczyć. Trzeba uczyć dzieci uwagi, gdyż do momentu kiedy nie skierują całej swojej uwagi na obserwowanym obiekcie czy osobie, trenerzy nie będą widzieli pożądanych rezultatów.

Dziecko obserwując próbuje odnaleźć zasady rządzące danym ruchem, by samemu je zrealizować. Na co demontrujący powinien zwrócić uwagę? W pierwszej kolejności na to co będzie pokazywane, a więc jaka nowa właściwość koordynacyjna zostanie przedstawiona. Odpowiedzieć trzeba na pytnie czy dana czynność zostanie pokazana w całości czy zostanie podzielona na fragmenty. Należy pamiętać także o odpowiednim tempie pokazu danej czynności, czy będzie wolne czy szybkie. Oczywiście należy pamiętać, że pokaz w tempie zwolnionym np. bardziej złożonego elementu technicznego powinien zostać następnie przedstawiony w tempie rzeczywistym, odpowiadającym warunkom startowym.

Przyygotowując pokaz trzeba mieć na uwadzę także to, kto będzie prezentował, czy nauczyciel, a może sprawnie ruchowo dziecko. W jakiej formie zostanie ustawiona grupa względem ćwiczącego i która strona ciała, np. ręka rzucająca będzie bardziej widoczna dla uczących się. Im trudniejszy element tym częściej winien być pokazywany i demonstrowany [2]. Także indywidualizacja w nauczaniu wszelkich czynności ruchowych czy nabywania techniki sportowej jest zagadanieniem o którym należy pamiętać. Każde dziecko jest inne i w różnym czasie przyswajają przedstawiane przez nauczyciela czynności.

Trener, który ma pod sobą grupę winien wykazywać się cierpliwością i nieustanną czujnością w procesie treningowym młodego pokolenia. Mądrze przygotowany pokaz, zastosowany w odpowiednim miejscu i czasie może być przyczyną późniejszych sukcesów sportowych.

Bibliografia:

1. Bandura A. Social foundations of thought and action: a social cognitive theory. NJ, 1986
2. Czyż S. Nabywanie umiejętności ruchowych, Wrocław, 2013.
3. Singer R.N. A five-step mental approach, 1985.