Klimatoterapia, czyli leczenie klimatem. Jest to metoda lecznicza znana już od czasów starożytności. Obecnie klimat jest jednym z najistotniejszych naturalnych elementów leczniczych składających się na kurację uzdrowiskową. Istotą takich działań jest celowe poddawanie pacjenta działaniu bodźców klimatycznych o określonym natężeniu i przez wyznaczony czas, w celu wywołania korzystnych zmian w organizmie.
Na terenie Polski wyróżnia się trzy główne regiony klimatyczne: morski, górski i nizinny. Oprócz tego można jeszcze wskazać tzw. regiony klimatyczne przejściowe: nadmorski, równinny i podgórski. Na każdym z tych obszarów istnieje specyficzny mikroklimat. W Polsce istnieją również dwa podziemne sanatoria. Pierwsze, mieści się w Wieliczce, gdzie w szczególności zapraszani są alergicy i osoby cierpiące na dychawice oskrzelowe, rozedmy i pylicę płuc oraz choroby układu trawiennego. Drugie ciekawe sanatorium jest położone w okolicy Kowar, gdzie znajdują się dwie sztolnie. Jest to miejsce godne polecenia osobom w trakcie leczenia nadciśnienia tętniczego, miażdżycy, choroby niedokrwiennej serca oraz z problemami z przemianą materii.
Klimat górski – to klimat bodźcowy, tzn. silnie stymulujący wiele układów, zwłaszcza układ krążenia, oddechowy i odpornościowy. Cechą klimatu górskiego jest obniżanie się – wraz ze wzrostem wysokości nad poziomem morza – temperatury powietrza, ciśnienia atmosferycznego (co sprzyja wahaniom ciśnienia tętniczego krwi) oraz ciśnienie parcjalne tlenu. Klimat górski odznacza się znacznym nasłonecznieniem, co sprzyja wykorzystaniu tego klimatu do światłolecznictwa. Zaletą klimatu górskiego jest także powietrze – ubogie w alergeny i bakterie.
Klimat morski sprzyja przede wszystkim osobom z niedoczynnością tarczycy i nadciśnieniem tętniczym krwi. Natomiast pacjenci zmagający się z miażdżycą, chorobą wieńcową, nadczynnością tarczycy lub ci, którym zależy na wzmocnieniu odporności powinni omijać nadmorskie tereny i wybrać się raczej w góry. Talasoterapia, czyli terapia wykorzystująca klimat morski, opiera się na leczniczym działaniu morskiego powietrza, wody, błota, wodorostów, piasku oraz innych substancji pochodzących z morza. Ciepła woda morska oraz wyciąg z glonów morskich umożliwiają wnikanie do skóry ciała minerałów oraz witamin, co sprzyja odnowie komórek, zwiększa przepływ krwi oraz metabolizm. Sól morska jest lekiem na choroby skórne oraz zranienia, stosowana jest do leczenia chorób skóry, takich jak trądzik, egzema i łuszczyca. Wodorosty są bogate w sód i potas, wspomagają regulację poziomu wody w organizmie oraz zwalczające zatrzymywanie płynów.
Klimat nizinny jest łagodny, dlatego sprzyja terapii uzdrowiskowej osób starszych oraz schorzeń, w których nadmierna bodźcowość klimatu jest niekorzystna (np. choroby reumatyczne), a także zalecany jest w rehabilitacji po operacjach. Oczyszczone z pyłów i zanieczyszczeń chemicznych powietrze uzdrowisk nizinno-leśnych sprzyja osobom zmagającym się z przewlekłymi chorobami układu oddechowego. Na nizinach nie brakuje lasów, a leśny mikroklimat również doskonale służy pacjentom kardiologicznym oraz osobom zmagającym się z przewlekłym stresem. Taki klimat jest bezpieczny dla osób w każdym wieku, dlatego nizinne lasy doskonale nadają się na cel rodzinnej wycieczki. Warto zauważyć również walory płynące z naturalnych olejów eterycznych, którymi nasycone jest leśne powietrze. Do lasów nie powinni jednak wybierać się alergicy, szczególnie w okresach pylenia roślin.
Klimat panujący za granicą naszego kraju również może pozytywnie wpływać na zdrowie. Trzeba zwrócić szczególną uwagę na kraje o ciepłym, śródziemnomorskim klimacie czy też na czyste, leśne powietrze Skandynawii.
W Polsce istnieje wiele uzdrowisk, które opierają się właśnie na klimatoterapii, co wpływa pozytywnie na organizm przez cały okres pobytu w danym miejscu. W każdym uzdrowisku, jak i klimacie innym niż ten, w którym na co dzień mieszkamy musimy przejść okres aklimatyzacji. Organizm człowieka w nowych warunkach klimatycznych podlega zjawisku przystosowania. W fazie aklimatyzacji następuje trwalsze przystosowanie się w wyniku zmian w przemianie materii oraz morfologicznych ustroju człowieka. Długość czasu aklimatyzacji zależy od stopnia różnic między dwoma miejscami pobytu, a także od stanu organizmu, wieku, istnienia przewlekłych chorób i trybu życia. Dlatego w początkowym okresie pobytu w uzdrowisku wskazany jest szczególnie oszczędny tryb życia. Przyjmuje się, że w Polsce, przy krańcowej kontrastowości bioklimatu, aklimatyzacja – u ludzi zdrowych i w sile wieku – trwa od 2 do 4 tygodni.
Piśmiennictwo:
- Kasprzak W., Mańkowska A., Fizykoterapia, medycyna uzdrowiskowa i SPA, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008
- Kochański J.W. Balneologia i hydroterapia. Wyd. AWF we Wrocławiu 2002.
- Kuchcik M., et al.Potencjał leczniczy klimatu Polski. Wydawnictwo Akademickie SEDNO Spółka z oo, 2013.
- Pucher B., et al. Zastosowanie fizjoterapii w leczeniu schorzeń górnych dróg oddechowych w praktyce lekarza rodzinnego. Family Medicine & Primary Care Review2 (2013): 163-164.