Pomiędzy tytułowymi zagadnieniami zachodzą ścisłe zależności. Zawodnik uprawiający daną dyscyplinę sportową, który charakteryzuje się wysokimi umiejętnościami technicznymi, z dużym prawdopodobieństwem ma dobre wyniki w testach oceniających koordynacyjne zdolności motoryczne. Odwrotnie kwestia wygląda podobnie, gdy zawodnik jest usprawniony pod kątem koordynacyjnym, z dużą pewnością będzie dobrze radził sobie z elementami technicznymi.
Jakie są zatem zależności? Z czego one wynikają?
Wśród licznych prac i badań często pojawiającym się problemem jest poszukiwanie odpowiedzi na pytanie czy koordynacja wpływa na wynik sportowy, czy od KZM (koordynacyjnych zdolności motorycznych) organizmu człowieka może zależeć wynik sportowy? Oczywiście w sporcie czynników wpływających na wynik jest wiele i także koordynacyjne usprawnienie sportowców ma swój sens i zasadność.
Jeden z eksperymentów przeprowadzony przez autorów zajmujących się koszykówką [1], który miał za zadanie ocenić relacje pomiędzy omawianymi płaszczyznami wykazał, że po półrocznym treningu z akcentem na kształtowanie KZM w tym z wyszczególnieniem: kinestetyczne różnicowanie, orientacja czasowo-przestrzenna, szybka reakcja, sprzężenie ruchów, zachowanie równowagi, rytmizacja ruchów oraz dostosowywanie motoryczne istotną zbieżność pomiędzy omawianymi zagadnieniami. Badaniu zostali poddani młodzi koszykarze znajdujący się na każdym z etapów szkolenia sportowego. Po zastosowanym specjalistycznym treningu koordynacyjnym poprawiono większość zdolności motorycznych, ale także odnotowano wzrost poziomu umiejętności technicznych, takich jak: poruszanie się w obronie, podania o ścianę, rzuty po kozłowaniu oraz rzuty do kosza z różnych pozycji. Autorzy przeprowadzonego eksperymentu twierdzą, że prawdopodobnie obciążenia koordynacyjne sprzyjały doskonaleniu procesów sterowania, które uzewnętrzniły się w wynikach prób [1].
Podobne badania, tym razem na młodych siatkarzach przeprowadzili inni autorzy [2], którzy poszukiwali zależności pomiędzy KZM, a umiejętnościami technicznymi oraz poziomem sportowym wykazywanym podczas małych gier. W grupach po zastosowaniu treningu kształtującego koordynację ruchową odnotowano, że zachodzi ścisły związek techniki odbić z poziomem równowagi oraz orientacją przestrzenną. Można tłumaczyć to tym, że umiejętność zachowania równowagi, która umożliwa utrzymanie ciała we właściwym położeniu oraz zdolność wysokiej orientacji przestrzennej, przyczyniającej się do szybkiej analizy otoczającego środowiska siatkarskiego, czyli np. ustawienie zespołu czy tor lotu piłki i przyjęcie najlepszego miejsca w polu gry świadczą o skuteczności zawodników uprawiających siatkówkę. Odnotowana także związek pomiędzy KZM a techniką zagrywki, co może oznaczać, że bardziej złożone elementy techniki siatkarskiej wymagają od ćwiczącego wyższego poziomu elementarnych predyzpozycji koordynacyjnych. Poza technicznymi zachowaniami na boisku, obserwowano także skuteczność w mini grach i zauważono silną korelację z koordynacją wzrokowo-ruchową oraz orientacją przestrzenną.
Warto także nadmienić, że kształtowanie koordynacyjnych zdolności motorycznych ma swoje szczególnie zastostowanie w nauczaniu najmłodszych sportowców, którzy rozpoczynają swoją drogę ku mistrzostwu. Zanotowano, że proces uczenia się techniki siatkarskiej zależy w wyższym stopniu od koordnacyjnej niż wytrzymałościowo-siłowej sfery motoryczności.
Każde z koordynacyjncych zdolności motorycznych którym się przyglądamy czy zajmujemy ma swoje konkretne odniesienie do zachowań na boisku, do wybranych elementów techniki. Oczywiście koordynacja człowieka-sportowca jest jednym z elementów wchodzących w skład dużego procesu treningowego, któremu poddawani są sportowcy na każdym poziomie zaawansowania. Zdecydowanie zasadnym jest stosowanie i zwrócenie uwagi na wprowadzanie specjalistycznego treningu koordynacyjnego, który ma swoje przełożenie na poziom i zarazem wzrost techniki sportowej, a co za tym idzie ma wpływ na wynik sportowy. Wydaje się, że świadomość trenerów z upływem lat wzrasta, jeśli chodzi o specjalistyczny trening rozwijający koordynacjne zdolnośći motoryczne.
Odwołując się do znawcy tematu koordynacji Włodzimierza Starosty, zacytuję jego słowa kończąc analizę tematu, iż najwyżej sportowo zaawansowani zawodnicy badanych grup szkoleniowych, w tym też kadry narodowej Polski rozmaitych dyscyplin sportowych uzyskiwali najwyższe wyniki w teście globalnej koordnyacji ruchowej [3].
Opracowano na podstawie:
- Sadowski J i wsp., Koordynacyjne zdolności motoryczne i umiejętności techniczne koszykarzy, Biała Podlaska, 2012.
- Szczepanik M., Wpływ ukierunkowanego treningu na rozwój predyspozycji koordnacyjnych oraz szybkość uczenia się techniki ruchu u młodych siatkarzy.
- Starosta W., Globalna i lokalna koordynacja ruchowa w wf i sporcie, Warszawa, 2006
