Krioterapia ogólnoustrojowa (whole body cryotherapy – WBC) to krótkotrwałe, bodźcowe stosowanie skrajnie niskich temperatur (poniżej -100°C) w celu uzyskania zamierzonego efektu terapeutycznego. Stosowana jest od wielu lat w terapii różnych schorzeń, a jej możliwości lecznicze ciągle się poszerzają.
Zimno działa na organizm dwufazowo. W pierwszym etapie dochodzi do pobudzenia układu współczulnego, wywołując zwężenie naczyń krwionośnych w skórze i tkance podskórnej. W fazie drugiej natomiast przeważa działanie części przywspółczulnej układu autonomicznego – naczynia krwionośne rozszerzają się i następuje przekrwienie tkanek.
Z prowadzonych dotychczas badań wynika, że podczas krioterapii ogólnoustrojowej wydzielane są intensywniej do krwi m.in. takie związki, jak: adrenalina, noradrenalina, ACTH, kortyzon, POMC, beta-endorfiny oraz testosteron u mężczyzn.
W praktyce klinicznej zabiegi w kriokomorze stosuje się przede wszystkim w terapii schorzeń narządu ruchu, tj.: zesztywniającego zapalenia kręgosłupa, reumatoidalnego zapalenia stawów, chorób zwyrodnieniowych stawów obwodowych i kręgosłupa, urazów, osteoporozy, fibromialgii, niedowładach spastycznych, stwardnienia rozsianego, jak również w odnowie biologicznej oraz sporcie wyczynowym (leczenie urazów i wspomaganie rekonwalescencji).
Z badań wynika, że krioterapia powoduje: zmniejszenie bólu, obrzęku, rozluźnienie mięśni szkieletowych, zwiększenie zakresu ruchu w stawach, co z kolei ułatwia prowadzenie fizjoterapii mającej na celu zwiększenie siły mięśniowej, co jest niezbędne podczas leczenia usprawniającego w przebiegu chorób reumatologicznych.
Stosowanie krioterapii u pacjentów neurologicznych zalecane jest ze względu na wywołane przekrwienie, działanie przeciwbólowe i przeciwobrzękowe oraz zmniejszające spastyczność, co jest niezmiernie istotne np. w stwardnieniu rozsianym.
Coraz więcej uwagi zaczęto poświęcać również działaniu krioterapii ogólnoustrojowej w sferze psychicznej. Z obserwacji klinicznych wynika, iż po zabiegu w kriokomorze poprawia się znacząco nastrój, utrzymujący się nawet do kilku godzin po tym zabiegu. Towarzyszy temu uczucie odprężenia, relaksu, wyciszenia, ułatwia proces zasypiania, niweluje spłycenie snu i wcześniejsze budzenie się.
W aspekcie stosowania krioterapii ogólnoustrojowej u sportowców badania biochemiczne potwierdziły wzrost poziomu hormonów wpływających na gotowość do wysiłku (np. testosteronu). Wykazano również wzrost efektywności skurczu mięśni szkieletowych w badaniach izokinetycznych. Nastąpiła również poprawa krążenia i metabolizmu oraz lepsza tolerancja wysiłku, natomiast narastanie zmęczenia zostało opóźnione. Nie stwierdzono jednak wpływu tego zabiegu na wytrzymałość u sportowców.
Wyjątkowość krioterapii polega na tym, iż uzyskany efekt jest nieporównywalny, zarówno w sensie fizycznym, fizjologicznym, jak i klinicznym, z żadnym innym zabiegiem z zakresu fizykoterapii. Dlatego też, krioterapia ogólnoustrojowa jest godną polecenia, nowoczesną oraz efektywną i bezpieczną metodą terapeutyczną o bardzo szerokim zastosowaniu.
Opracowano na podstawie:
Rymaszewska J., Pawik M., Czy krioterapia ogólnoustrojowa staje się formą terapii? Family Medicine & Primary Care Review 2013; 15, 2: 247–250
