Badania prowadzone w obszarze psychologii sportu, jednoznacznie wskazują na pozytywny wpływ ustanawiania celów na poziom wykonania sportowego zawodników. Zanim, gdziekolwiek się udamy, niezbędne jest zaplanowanie kilku czynności. Najprostszą drogą do osiągnięcia celu jest zabranie ze sobą mapy, która może pomóc w:
- sprecyzowaniu, gdzie ostatecznie się udajemy (cele długoterminowe)
- opisaniu jak wiele przystanków planujemy zrobić w drodze do celu (cele krótkoterminowe)
- określeniu jak daleko znajdujemy się od następnego przystanku (cele jednodniowe)
- znalezieniu alternatywnych dróg
- zatrzymaniu się w pewnych momentach i czerpania radości z drogi do celu.
Kiedy zaaplikujemy ten sposób myślenia do sytuacji sportowej, zadajemy sobie podobne pytania. Kiedy nastąpi koniec sezonu? Co muszę zrobić w aspekcie fizycznym i mentalnym, aby osiągnąć swoje cele? Jakich umiejętności i narzędzi potrzebuję by tam dotrzeć?
Prawidłowo ustanowione cele nadają sportowcom ramy w trzech obszarach:
- ustalania kierunku
- określenia informacji zwrotnej
- motywowania
Podstawowe wskazówki do efektywnego ustanawiania celów: motywacja w sporcie
- identyfikacja celów krótko i długoterminowych
- identyfikacja konkretnych celów zadaniowych w obszarze ustanowionych celów
- akcja
- ewaluacja celów
- ustanawiania celów indywidualnych i drużynowych.
Efektywne ustanawianie celów zawiera określenie marzeń, celów krótko i długoterminowych, które zidentyfikują, w jakim kierunku sportowiec zmierza i jak tam może dotrzeć. Określenie marzeń umożliwia tworzenie projektów bez limitów (np. dla sportowców marzeniem jest zdobycie medalu na Igrzyskach Olimpijskich).
Cele długoterminowe z reguły obejmują sezon lub kilka sezonów i są tworzone według reguły SMART (proste, mierzalne, konkretne, osiągalne, realne, określone w czasie).
Cele krótkoterminowe są ustalane na okres od dwóch tygodni do miesiąca. Są to tzw. kamienie milowe dla celów długoterminowych, które umożliwiają monitorowanie ile udało nam się osiągnąć. Aby wspomóc koncentrację i motywacje ustanawia się cele dziennie. Umożliwiają one rozwój w obszarze treningu fizycznego i mentalnego.
Wielu sportowców nie ma problemów z ustanawianiem celów ogólnych (określony rezultat, miejsce na zawodach), jednakże mają oni większą kontrolę nad celami zadaniowymi, opartymi na ich własnych umiejętnościach i zdolnościach. motywacja w sporcie
Prawidłowo ustanowione cele powinny zawierać także strategię działania, aby cele pozostawały realne do osiągnięcia. W tym celu uzupełnia się tygodniowe formularze, uaktualnia ustanowione cele, zapisuje i umieszcza w widocznych miejscach, mówi się o nich trenerowi, rodzinie, przyjaciołom.
Efektywny cel zespołu zawiera cele indywidualnych zawodników i trenera. Cele zespołu ustanawia się, aby każdy z zawodników miał wsparcie drużyny w osiąganiu swoich indywidualnych celów oraz, by każdy z członków drużyny czuł się odpowiedzialny za wspólny cel.
Opracowano na podstawie:
Burton, D., & Weiss, C. (2008). The fundamental goal concept: The path to process and performance success. W T. Horn (Ed.), Advances in sport psychology (3rd ed., s. 339–375). Champaign, IL: Human Kinetics.
Locke, E. A., & Latham, G. P. (1990a). A theory of goal-setting and task performance, Englewood Cliffs, NJ. Prentice Hall.
Weinberg, R. (2002). Goal-setting in sport and exercise. W J. Van Raalte & B. Brewer (Eds), Exploring sport and exercise psychology (2nd ed., s. 25–48). Washington, DC: American Psychological Association Press.
Zaleski, Z. (1991). Psychologia zachowań celowych. Warszawa: PWN.