Masaż to jedna z podstawowych form terapii,
stosowana w różnego rodzaju dysfunkcjach organizmu, szczególnie dotyczących narządu ruchu. Poprzez odpowiednio dobrane chwyty powoduje odkształcanie masowanych tkanek oraz normalizację ich napięcia. Jedną z najnowszych odmian tej metody jest masaż tensegracyjny.
Polega on na ocenie wrażliwości uciskowej tkanek, lokalizacji struktur, w których wystąpiło wzmożone napięcie oraz zastosowaniu właściwych technik w celu przywrócenia ich prawidłowego tonusu. Masaż ten opiera swoje działanie na zjawisku tensegracji, czyli na strukturalnych zależnościach występujących między mięśniami, więzadłami i powięziami.
Zgodnie z prawem tensegracji, wzrost napięcia jednego elementu struktury powoduje analogiczny wzrost napięcia w obrębie jej pozostałych elementów. W budowie anatomicznej człowieka jest wiele miejsc, gdzie na małej powierzchni kości ma swój przyczep kilka mięśni, generujących siły pociągania w różnych kierunkach. Aby dany element kostny pozostał w niezmienionej pozycji, siły te muszą się równoważyć. W przypadku podwyższenia tonusu spoczynkowego jednego z mięśni, dochodzi do proporcjonalnego wzrostu napięcia we wszystkich pozostałych elementach – mięśniach, więzadłach i powięziach, pozostających z nim w bezpośrednim lub pośrednim kontakcie strukturalnym. Nie pozostaje to także bez wpływu na nerwy obwodowe oraz naczynia krwionośne i chłonne, przebiegające w pobliżu napiętych tkanek. Taka sytuacja, utrzymująca się przez dłuższy czas, może doprowadzić do stanu zapalnego oraz bolesności w miejscu sumowania się sił pociągania, a także do zaburzeń ukrwienia oraz przewodnictwa nerwowego.
Bardzo często podwyższone napięcie w obrębie mięśni posiadających wspólny przyczep kostny przenoszone jest na kolejne, sąsiadujące struktury, obejmując cały układ mięśniowo-powięziowo-więzadłowy. W masażu tensegracyjnym można wyróżnić cztery podstawowe układy:
– układ mięśnia najszerszego grzbietu,
– układ mięśnia piersiowego większego,
– układ mięśnia zębatego przedniego,
– układ więzadła krzyżowo-guzowego.
W obrębie tych układów, przynależne do nich tkanki mają ze sobą bezpośredni lub pośredni kontakt oraz pozostają ze sobą w strukturalnych zależnościach zgodnie z prawem tensegracji.
Kluczowym elementem masażu tensegracyjnego jest ocena wrażliwości uciskowej w charakterystycznych i reprezentatywnych dla każdego układu punktach, przeprowadzana na początku każdego zabiegu. Ból występujący podczas badania wskazuje na wzmożone napięcie w obrębie ocenianej struktury. Prawidłowo przeprowadzone badanie pozwala ustalić, w których układach doszło do zaburzenia rozkładu napięcia spoczynkowego, a tym samym – które układy wymagają opracowania. Masaż należy rozpocząć od struktur leżących najdalej od miejsca, w którym występują dolegliwości bólowe. Podczas badania oraz całego zabiegu pacjent przebywa w pozycji leżenia na boku.
Andrzejewski i wsp. (2013) przeprowadzili badania, których celem było porównanie skuteczności masażu tensegracyjnego oraz klasycznego u pacjentów z przewlekłym idiopatycznym bólem barku. 30 badanych, u których występowała ta dolegliwość, zostało podzielonych na dwie grupy. W pierwszej z nich (15 osób) zastosowano masaż klasyczny okolicy barku, natomiast w drugiej – masaż tensegracyjny. Terapia była prowadzona przez dwa tygodnie, podczas których każdy badany otrzymał serię dziesięciu zabiegów. W badaniach oceniano nasilenie bólu za pomocą kwestionariusza oraz ruchomość czynną i bierną stawu ramiennego. Wyniki uzyskane po zakończeniu terapii wskazują na zmniejszenie nasilenia bólu w obu grupach. Jednak jedynie w grupie, w której stosowano masaż tensegracyjny, zanotowano istotną poprawę zakresu ruchu zgięcia i odwodzenia w stawie ramiennym. Sugeruje to przewagę tego zabiegu nad masażem klasycznym, gdyż wpływa zarówno na odczucia bólowe jak i na funkcję kończyny.
Masaż tensegracyjny jest metodą bardzo skuteczną. Dokładna ocena pacjenta pozwala na precyzyjne ustalenie zakresu zabiegu oraz na indywidualizację terapii. Dzięki temu efekt terapeutyczny jest większy oraz możliwy do osiągnięcia w krótszym czasie, niż w przypadku stosowania masażu klasycznego.
Opracowano na podstawie:
Kassolik K., Andrzejewski W.: Masaż tensegracyjny; Fizjoterapia 2010; 18, 1, 67-72.
Kassolik K., Andrzejewski W.: Ocena palpacyjna pacjenta w masażu tensegracyjnym; Fizjoterapia 2009; 17, 4, 60-66.
Andrzejewski W, Kassolik K, Brzozowski M, Wilk I, Górecka-Midura L, Ostrowska B, Krzyżanowski D, Kurpas D.: Comparison of massage based on the tensegrity principle and classic massage in treating chronic shoulder pain; Journal of Manipulative and Physiological Therapeutics 2013; 36, 7, 418-427.
