Skłonności do uzależnień i wykazywanie działań agresywnych przez młodzież niedostosowaną są przejawami zachowań szkodliwych społecznie. Liczne ośrodki opiekuńczo-wychowawcze realizują swój program poprzez naukę zawodu, wychowanie, działalność sportową i społeczną. Głównym ich zadaniem jest nauczenie młodego człowieka, akceptowanych społecznie form zachowań. Ważną rolę pełni w tym procesie ograniczenie zachowań antyzdrowotnych (nałogów) oraz wykształcenie postaw prozdrowotnych, min. poprzez czynne uczestnictwo w aktywności sportowej.

Celem prezentowanych badań, była ocena młodzieży przebywającej w ośrodkach opiekuńczo-wychowawczych pod kątem ich aktywności ruchowej a także określenie związku między nałogiem palenia tytoniu a aktywnością fizyczną.

Badanie wykonano wiosną 2009 roku. Objęto im 100 wychowanków placówek resocjalizacyjnych (50. chłopców i 50. dziewcząt w wieku od 13 do 19 lat) przebywających w dwóch placówkach wychowania resocjalizacyjnego. Narzędzie badawcze stanowił anonimowy kwestionariusz ankiety.

Jak wykazały wyniki przeprowadzonych badań, blisko 60% badanych systematycznie uczestniczyło w zajęciach wychowania fizycznego (78% chłopców i 40% dziewcząt). Zwolnienie lekarskie posiadało 20% dziewcząt oraz 14% chłopców.

Pozalekcyjną aktywność ruchową (2-3 razy w tygodniu) podejmowało blisko 22% dziewcząt (najczęściej grając w tenis stołowy lub piłkę siatkową) a także 60% chłopców (w formie sportów walki, piłki nożnej lub siatkowej).

Wśród ryzykownych zachowań badanej grupy młodzieży – picie alkoholu, palenie papierosów, zażywanie narkotyków – dominującym był nałóg palenia tytoniu. Przyznało się do tego 79% badanych. Codziennie paliło 84% dziewcząt oraz 74% chłopców (w “Polsce, w grupie wiekowej 13-19 lat systematycznie pali papierosy 10-15% dziewcząt oraz około 30% chłopców” [Zimna-Walendzik E, Szatko F. 2012 za: Zajęcka, B. 2004; Mazur, J., Woynarowska, B. 2007; Dziewięcki, M. 2003; Szymborski, J., Laskowska-Klita, Mazur, J. 2001; Świderska-Kopacz, J., Marcinkowski, J. T. 2007; Woynarowska, B., Mazur, J. 2007]).

Badani najczęściej palą papierosy po posiłkach. Dla 54% dziewcząt oraz 40% chłopców palenie tytoniu jest “metodą” walki ze stresem. Mimo pozostawania pod wpływem nałogu (44% dziewcząt i 34% chłopców pali codziennie od 20 do 40 papierosów), badana młodzież posiadała świadomość negatywnych skutków zdrowotnych palenia.

Wśród osób palących ponad 60% podejmowała wielokrotne, nieudane próby rzucenia uzależnienia (8% chłopców i 6% dziewcząt udało się to). Autorzy badań zastanawiali się także czy prawidłowo zorganizowane zajęcia sportowe, liczne zawody i sprawdziany mogą mieć pozytywny wpływ na młodzież resocjalizowaną w zakresie ograniczenia zachowań ryzykownych (palenie tytoniu).

W grupie chłopców zaangażowanych w aktywne uprawianie wybranego przez siebie sportu, badacze wykazali silną i istotną statystycznie zależność między rozpowszechnieniem palenia papierosów a uprawianiem sportu. Okazało się, że palący wychowankowie, którzy podejmowali aktywność fizyczną, wypalali dziennie mniej papierosów w porównaniu z grupą chłopców palących, ale mało aktywnych fizycznie. Młodzi mężczyźni, którzy intensywnie uprawiali sport (przeznaczając na jednostki treningowe swój wolny czas), przejawiali także satysfakcję z osiąganych wyników sportowych. Przedstawionej zależności nie udało wykazać się na grupie dziewcząt.

Opracowano na podstawie:

Zimna-Walendzik, E., Szatko, F. Udział sportu w modyfikacji stylu życia młodzieży resocjalizowanej. W: Probl Hig Epidemiol. 2012, 93(1): 67-70.