Najczęściej obserwuje się złamania paliczków lub przemieszczenie kości w obrębie dłoni. Podobne urazy dotyczące stopy, występują rzadko i często są bagatelizowane. Niestety, objawy oraz postępowanie lecznicze, które zostaną zignorowane zarówno przez pacjenta jak i lekarza, mogą skutkować poważnymi powikłaniami.
Objawami złamania palców stopy są: silny ból podczas obciążania stopy (stanie, chodzenie), opuchlizna, obrzęk, pęknięte naczynia krwionośne (siniaki), zasinienie złamanego palca lub nawet jego deformacja. W przypadku złamania bez przemieszczenia wykonuje się zabiegi z zakresu fizykoterapii oraz unieruchomienie na okres 2-4 tygodni w postaci zabandażowania palców lub zastosowania opatrunku przylepcowego. Jeśli doszło do złamania z przemieszczeniem, wówczas konieczna jest operacja i nastawienie odłamów kostnych w prawidłowej pozycji, na koniec stosuje się przez skórne zespolenie tzw. szpilką Kirschnera.
W przypadku złamań palców stóp postępowanie fizjoterapeutyczne w większości przypadków ogranicza się do wykonania zabiegów fizykalnych na unieruchomione palce. Najczęściej wykonywanymi zabiegami są krioterapia miejscowa, laseroterapia oraz pole magnetyczne. Można również zastosować lampę biotron. Istotne jest, aby pamiętać, że przez cały okres leczenia oraz w trakcie wykonywania zabiegów złamane palce były unieruchomione. Utrzymanie stabilnej pozycji pozwala na prawidłowe gojenie się kości oraz uszkodzonych struktur wokół złamania. Również zmodyfikowanie diety, będzie sprzyjało rekonwalescencji jeśli dostarczymy organizmowi optymalną ilość niezbędnych składników odżywczych.
Podczas wykonywania zabiegu krioterapii miejscowej należy przestrzegać kilku zasad:
- odległość wylotu dyszy od ochładzanej powierzchni ciała powinna wynosić co najmniej 10-15 cm (mniejsza odległość stwarza ryzyko wystąpienia odmrożenia)
- należy wykonywać ruchy okrężne dyszą
- w trakcie zabiegu zaleca się delikatne poruszane chłodzoną kończyną (o ile to możliwe)
- czas zabiegu od 30 sekund do 3 minut
- stała obserwacja schładzanego obszaru ciała
- przestrzeganie zasad BHP
- uwzględnić wskazania i przeciwwskazania do zabiegu
Zastosowanie biostymulacji laserowej przyspiesza m.in. procesy gojenia się ran i złamań. Podczas wykonywania zabiegu laseroterapii, należy przestrzegać zasad bezpieczeństwa oraz uwzględnić wskazania i przeciwwskazania.
Działanie pola magnetycznego małej częstotliwości ma działanie przeciwbólowe, uspokajające, przeciwzapalne, przeciwobrzękowe, zwiększa proces oddychania tkankowego, zwiększa przepływ krwi w naczyniach krwionośnych, przyspiesza proces gojenia się złamań i ran. Zaleca się wykonywanie zabiegów w polu magnetycznym o tej samej porze dnia, przestrzeganie zasad bezpieczeństwa oraz uwzględnianie wskazań i przeciwwskazań.
Na skuteczność zabiegów z zakresu fizykoterapii wskazuje poniższy opis przypadku, jaki przytacza autorka artykułu – Jagoda Walowska.
Pacjentka, lat 64, po urazie stopy prawej, złamanie paliczków bliższych palców IV i V. U pacjentki przez dwa tygodnie wykonywano trzy zabiegi z zakresu fizykoterapii: krioterapię miejscową, laseroterapię i magnetoterapię.
Krioterapia miejscowa każdorazowo trwała 3 minuty – celem zabiegu było zmniejszenie obrzęku i wylewów podskórnych (siniaków), które były obecne na III palcu stopy oraz od strony zewnętrznej stawu skokowego i brzegu bocznego stopy. Drugim zabiegiem była laseroterapia. Trzecim zabiegiem była magnetoterapia wykonywana w pozycji leżącej. Oddziaływaniu poddano obie stopy wraz ze stawami skokowymi. Czas zabiegu wynosił 35 minut. Za każdym razem stosowano unieruchomienie palców III, IV, V opatrunkiem typu palec do palca. Stosując ten rodzaj unieruchomienia należy pamiętać o ułożeniu gazików pomiędzy palcami, jako swego rodzaju wyściółkę. Opatrunek nie może być zbyt ciasny, aby nie wystąpiło niedokrwienie palców stopy. Tuż pod palcami III-V zastosowano sztywne podparcie.
W fazie początkowej wykonano oklejenie za pomocą plastrów kinesiology taping w celu zmniejszenia obrzęku. Ponadto, pacjentka w domu robiła kąpiel stóp (wraz z podudziem) w roztworze sody, na noc smarowała palce maścią końską oraz w miarę możliwości ograniczała pozycje stojącą, siedzącą i chodzenie w ciągu dnia.
Efekty rehabilitacji:
- likwidacja dolegliwości bólowych
- likwidacja wylewów podskórnych (siniaków)
- obecność odczynów naprawczych dążących do pełnego zrostu kostnego po 4 tygodniach od wystąpienia urazu, potwierdzonych kontrolnym badaniem RTG
- edukacja Pacjentki odnośnie profilaktyki w celu uzyskania pełnego zrostu kostnego paliczków IV i V stopy prawej
Postępowanie rehabilitacyjne w złamaniu kości stopy może być wielorakie. Dobór zabiegów i metod leczenia powinien być dobrany indywidualnie do pacjenta, z uwzględnieniem wskazań oraz przeciwwskazań, zależnie od rodzaju urazu, jego lokalizacji i rozległości.
Opracowano na podstawie:
- Walowska J.: Postępowanie fizjoterapeutyczne w złamaniu palców stopy. Praktyczna Fizjoterapia i Rehabilitacja2016; 70: 36-38.
- Straburzyńska-Lupa A., Straburzyński G.: Fizjoterapia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004.
