Leki bez recepty są powszechnie używane w celu samoleczenia. Ich zastosowanie niesie ze sobą ryzyko wystąpienia również skutków niepożądanych, które wzrasta gdy leki stosowane są niewłaściwie. Nieodpowiednie użycie leków przez sportowców może być związane z leczeniem lub chęcią uzyskania nieuczciwej przewagi nad przeciwnikiem.
Niebezpieczeństwa związane z niewłaściwym stosowaniem leków OTC
Niewłaściwe stosowanie leków OTC przez sportowców może doprowadzić do uszczerbku na zdrowiu i obniżeniu formy sportowej, pozytywnego wyniku kontroli antydopingowej i związanych z tym konsekwencji.
Interakcje
Mogą występować u osób przyjmujących jednocześnie kilka rodzajów leków lub leki i suplementy diety. Niebezpieczeństwo groźnych interakcji jest większe gdy przyjmowanie preparatów nie jest konsultowane z lekarzem. Przykładem niebezpiecznej interakcji jest stosowanie suplementów zawierających żeńszeń wraz z lekami z grupy NLPZ. Takie połączenie może doprowadzić do krwotoku. Duża część leków wchodzi również w groźną dla zdrowia i życia interakcję z alkoholem.
Zatrucia leki bez recepty w sporcie
Stosunkowo często przyczyną zatrucia lekami jest stosowanie tej samej substancji w zbyt dużej dawce, lub wcześniej wspomniane stosowanie leków z alkoholem. Wiele leków różniących się nazwą handlową zawiera tą samą substancję czynną w składzie jak np. paracetamol który występuje w licznych lekach OTC: Paracetamol, Panadol i APAP. Z powodu nieświadomości tego faktu wiele osób przedawkowuje leki zażywając preparaty o różnych nazwach, co niejednokrotnie kończy się zatruciem. Niebezpieczeństwo przekroczenia dawki terapeutycznej leku występuje również podczas stosowania suplementów diety. Część suplementów zawiera w składzie te same substancje co leki (np. kofeinę).
Leki bez recepty mogące potencjalnie zwiększyć wydolność fizyczną
Pseudoefedryna – stymulant, nie można jednoznacznie przesądzić o jej skuteczności w poprawie zdolności wysiłkowych. Istnieje wiele sprzecznych badań naukowych na ten temat. Substancja ta obecnie zakazana jest powyżej progu 150 μg/ml stężenia w moczu. Sportowiec zażywając leki zawierające pseudoefedrynę, nawet w zalecanej na opakowaniu dawce narażony jest na przekroczenie dopuszczalnego progu i pozytywny wynik kontroli antydopingowej.
Kofeina– stymulant, dozwolony bez żadnych ograniczeń w sporcie. W odpowiednio dobranych dawkach poprawia zdolności wysiłkowe. Przedawkowanie działa zupełnie odwrotnie.
DHEA– substancja znajdująca się na liście środków niedozwolonych. Jej stosowanie może skutkować pozytywnym wynikiem kontroli antydopingowej. Teoretycznie może w niewielkim stopniu podnosić poziom testosteronu i zwiększać zdolności wysiłkowe.
Paracetamol – lek przeciwbólowy. Potencjalnie może spowodować bardzo niewielką poprawę wyniku sportowego podczas wysiłków aerobowych i anaerobowych poprzez zmniejszenie progu odczuwalnego bólu. Pod wpływem leku zaobserwowano natomiast dłuższy czas trwania wysiłku do wyczerpania w wysokiej temperaturze otoczenia. Przekroczenie bezpiecznej dawki paracetamolu grozi zatruciem i poważnym uszkodzeniem wątroby.
Leki bez recepty mogące potencjalnie zmniejszyć wydolność fizyczną
Do tej grupy leków możemy zaliczyć wszystkie wymienione wyżej, jeśli stosowane są niewłaściwie.
NLPZ – leki z tej grupy, potencjalnie mogą upośledzać powysiłkową regenerację mięśni ze względu na fakt blokowania przez nie odpowiedzi zapalnej. Zmniejszenie odpowiedzi zapalnej organizmu opóźnia pożądaną degenerację uszkodzonych podczas treningu tkanek i następującą po niej regenerację mięśni.
Leki blokujące receptory histaminowe H1 i H2 – do tej grupy leków zalicza się np. Feksofenadyna występująca w niektórych lekach na alergię sprzedawanych bez recepty. Leki z tej grupy potencjalnie mogą blokować naturalnie występujące po wysiłku przekrwienie w mięśniach. Teoretycznie może to mieć wpływ na regenerację powysiłkową. Brak jest jednak badań naukowych pozwalających jednoznacznie stwierdzić czy na pewno blokowanie tego przekrwienia ma znaczący wpływ na wydolność fizyczną.
Zjawisko zażywania leków w celu zwiększenia wydolności fizycznej w sporcie, nawet tych bez recepty jest nieetyczne i niebezpieczne dla zdrowia. Leki tworzone są z myślą o wspomaganiu leczenia, a badania nad bezpieczeństwem ich używania ściśle opierają się na skutecznych dawkach terapeutycznych. Nie można więc realnie ocenić ryzyka stosowania leku w przypadku przyjmowania innych niż zalecane dawki.
Opracowano na podstawie: leki bez recepty w sporcie
- Nowak M. “Leki bez recepty w sporcie oraz zagrożenia związane z ich stosowaniem – przegląd literatury.” Medicina Sportiva Practica, Tom 15, Nr 2, 20014, str. 33-40
http://www.medicinasportiva.pl/new/pliki/msp_2014_02_02_Nowak.pdf
