Konkurencje biegowe charakteryzują się zróżnicowanym czasem trwania wysiłku. Biegi sprinterskie rozgrywane są na dystansach od 100m do 400m. Charakteryzują się bardzo wysoką intensywnością i trwają od kilku do kilkudziesięciu sekund. Biegi średnie rozgrywane są na dystansach 800m, 1500m i 3000m. Intensywność tych biegów jest wysoka a czas wysiłku wynosi zwykle kilka minut (w zależności od poziomu sportowego). Biegi długie obejmują dystanse dłuższe, tj. 5000m, 10 000m, półmaratony i maratony. Czas ich trwania, w przypadku biegów na 5000m i 10 000m zawiera się w przedziale od kilkunastu do kilkudziesięciu minut.
Czas trwania pozostałych konkurencji biegowych rozgrywanych na dłuższych dystansach wynosi kilka godzin. Intensywność biegu maleje wraz z wydłużaniem się dystansu. Podczas biegu na dystansie 10 000m intensywność biegu jest wysoka, natomiast w biegu maratońskim jest umiarkowana.
Szybki marsz lub wolny trucht to wysiłki o niskiej intensywności, w trakcie których częstość skurczów serca wynosi od 110 do 130 ud/min, a zużycie tlenu zawiera się w przedziale 30 – 50% VO2max (maksymalnego minutowego poboru tlenu). W wysiłkach tych zużycie węglowodanów jest niewielkie, natomiast głównym źródłem energii są wolne kwasy tłuszczowe. Stężenie mleczanu we krwi w wysiłkach o niskiej intensywności jest bliskie wielkości spoczynkowej. W trakcie wykonywania wysiłków z niską intensywnością aktywowane są głównie włókna mięśniowe typu I (wolno kurczące się), zaś wysiłki te mogą być kontynuowane nieprzerwanie przez kilka godzin.
Umiarkowanie szybki bieg odpowiada intensywności 60 – 70% VO2max a częstość skurczów serca wynosi od 145 do 160 ud/min. Możliwość kontynuowania biegu z intensywnością umiarkowaną może wynosić od 2 do 3 godzin, natomiast główną przyczyną zmęczenia jest w tym przypadku wyczerpanie zasobów węglowodanów. Wzrost stężenia mleczanu we krwi jest stosunkowo niewielki ponieważ prędkość biegu nie przekracza intensywności progu mleczanowego.
Szybki bieg charakteryzuje się wysoką intensywnością wysiłku, odpowiadającą poborowi tlenu na poziomie około 90% VO2max i częstości skurczów serca od 95 do 100% HRmax (maksymalnej częstości skurczów serca). Zdolność tolerancji tego rodzaju wysiłku zależy przede wszystkim od indywidualnego poziomu wydolności fizycznej, jednakże zmęczenie następuje po upływie kilku – kilkudziesięciu minut. Dominującym źródłem energii w trakcie intensywnego biegu jest glikogen mięśniowy, jednak osiągnięcie stanu wyczerpania nie zawsze jest spowodowane wyczerpaniem jego zasobów. Główną przyczyną zmęczenia jest akumulacja metabolitów oraz spadek wewnątrzkomórkowego pH (kwasica metaboliczna) w efekcie nasilenia udziału procesów beztlenowych, czego przejawem jest podwyższone stężenie mleczanu we krwi. W trakcie biegu z intensywnością wysoką dochodzi do wzmożonej aktywacji włókien mięśniowych szybko kurczących się.
Opracowano na podstawie:
Fizjologia człowieka. Red. Konturek S.J. Wyd. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2007.
Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego. Red. Górski J. Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa, 2006.