Powiązanie aktywności ruchowej z czynnikami biologicznymi oraz jednostkami chorobowymi uzasadnia jej miejsce w złożonej teorii zdrowia, w zdrowym stylu życia i czyni ją niepodważalnym miernikiem zdrowia. Niski poziom aktywności ruchowej lub całkowity jej brak stanowi jeden z głównych problemów zdrowotnych obecnych społeczeństw, ponadto definiowany jest jako czwarty wiodący czynnik zgonów na świecie.
Aktywność ruchowa jest swoistym elementem zdrowego stylu życia, jako czynność pro-zdrowotna pełni rolę istotnego sektora zdrowia publicznego. Propagowanie aktywności ruchowej jest wyrazem polityki zdrowia publicznego. Znajduje swój wyraz w programach zdrowotnych skierowanych do konkretnych grup społecznych.
W wielu przypadkach poziom aktywności ruchowej jest zbyt niski, zwłaszcza u seniorów. Optymalny czas jaki osoba starsza powinnam przeznaczyć na ćwiczenia to 150 min. umiarkowanej aktywności tygodniowo oraz ćwiczenia siłowe 2 lub więcej razy w tygodniu. Dopiero znacznie zwiększona aktywność ruchowa może przynieść korzystne efekty zdrowotne, wpływające na jakość życia osoby starszej.
Znaczna liczba autorów podkreśla szereg korzyści płynących z aktywności ruchowej, jakiej podlegają seniorzy między innymi przeciwdziałanie postępującym procesom inwolucyjnym, chorobom cywilizacyjnym oraz sprzyjanie aktywności społecznej. Istotne stają się również wartości, które wykraczają poza strefę troski o zdrowie. Kwestie związane z realizacją pasji, odczuwaniem przyjemności bądź radości, które niesie za sobą aktywność ruchowa.
Bariery w podejmowaniu różnych form aktywności sportowej lub rekreacyjnej mają swoje podłoże w czynnikach kulturowych, ekonomicznych, intelektualnych oraz psychicznych. Pokonywanie barier jest bardzo trudne, ponieważ wymaga długotrwałego oddziaływania na ludzką świadomość, eliminowaniu starych nawyków i zastępowaniu ich nowymi. Konieczne staje się przełamywanie tych ograniczeń w celu popularyzacji aktywnego stylu życia.
Bariera kulturowa uważana jest za jeden z głównych czynników wpływających na popularność kultury fizycznej w społeczeństwie. Brak tradycji sprzyjającej uczestnictwu w kulturze fizycznej potęguje utrzymywanie wokół atmosfery niechęci.
W przypadku seniorów największą przeszkodą w podjęciu aktywności ruchowej są ograniczenia finansowe. Wysokość emerytur i rent często nie starcza na zaspokojenie podstawowych potrzeb, a tym samym ogranicza uczestnictwo w aktywnościach wymagających zakupu dodatkowego sprzętu, ubioru czy opłacenia kosztów uczestnictwa. Innymi barierami są: deficyty czasu, niska świadomość pozytywnych skutków aktywności ruchowej, brak znajomych uczestniczących w potencjalnych zajęciach, brak odpowiednich zajęć i informacji o ich prowadzeniu, ograniczony dostęp do obiektów, nieśmiałość lub stan zdrowia niepozwalający na wysiłek.
Obawy osób starszych przed podejmowaniem aktywności ruchowej w niektórych przypadkach są uzasadnione ze względu na przeciwwskazania, które uniemożliwiają dopuszczenie danej osoby do wybranej formy ruchu, natomiast są one dosyć rzadkie. Do podstawowych przeciwwskazań zaliczamy: powiększający się tętniak aorty, komorowe zaburzenia rytmu indukowane wysiłkiem, znacznego stopnia zwężenie aorty, krańcowa niewydolność krążenia, wysokie ciśnienie tętnicze krwi, inna ciężka choroba w krańcowym stadium, zaawansowana demencja lub choroba psychiczna.
Opracowano na podstawie:
- Łysak A., Walentukiewicz A., Drabik J., i wsp. Aktywność fizyczna i niektóre jej uwarunkowania w populacji seniorów województwa pomorskiego. Hygeia Public Helath, 2014:49(3):549-553.
- Kowalska J.E., Makarczuk A., Zdebska-Biziewska H. Bariery w podejmowaniu aktywności ruchowej wśród seniorów Małopolski. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2017, s.71-81.
- Gosik B. Rekreacja i aktywność ruchowa starszych osób. Przykład mieszkańców województwa Łódźkiego. [w:] Janiszewska A. (red.), Jakość życia ludzi starych – wybrane problemy, „Space – Society – Economy”, 14, Department of Population and Services Studies, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź, s. 151–163.
