Wielu szkoleniowców, zadaje sobie pytanie: na które z parametrów położyć największy nacisk w treningu, by osiągnąć zadowalające rezultaty w danej dyscyplinie sportu? Odpowiedz, wydaje się być szczególnie trudna i złożona w grach zespołowych – także w piłce ręcznej – gdzie wyodrębnienie i rozpoznanie grupy cech mogących determinować określony wynik sportowy nie jest rzeczą łatwą.

Nie upraszcza tego różnorodność zadań i działań, wykonywanych w trakcie sportowej rywalizacji a także charakterystyczna dla każdej gry sportowej specjalizacja zawodników (tzw. pozycje gry). Nie można także pominąć kwestii, które dotyczą różnic płciowych pomiędzy kobietami a mężczyznami.

Autorzy prezentowanych badań za główny cel przyjęli próbę określenia zależności między skutecznością gry i skutecznością rzutową a poziomem wybranych parametrów morfofunkcjonalnych piłkarek ręcznych.

Badania przeprowadzone zostały na grupie13 piłkarek ręcznych klubu MKS Cracovia, uczestniczących w sezonie 2003/2004 w rozgrywkach I-ligi (1 bramkarka, 5 zawodniczek skrzydłowych, 3 obrotowe, 4 rozgrywające), średniej wieku 20,7 lat (gdzie sześć z nich nie ukończyło 18 roku życia – jako juniorki młodsze zdobyły w 2003 roku Mistrzostwo Polski).

Dane do badań, dotyczące parametrów gry zebrano w czasie 20 ligowych spotkań, sezonu 2003/2004 posługując się arkuszem obserwacyjnym. W analizowanym sezonie MKS Cracovia zajęła ostatnie miejsce w rozgrywkach ligowym i została zdegradowany do niższego poziomu rozgrywek.

W pracy zdecydowano się na analizę:

1. Cech strukturalnych:

– wysokości ciała
– masy ciała

2. Wskaźników zdolności szybkościowych i siłowych:

A. siły eksplozywnej kończyn dolnych:
– bieg 10 x 3 m
– wyskok dosiężny, z jego rezultatów obliczono maksymalną pracę anaerobową – MPA

B. siły eksplozywnej kończyn górnych
– rzut piłką lekarską (jednokilogramową) zza głowy z klęku

C. zdolności siłowych zginaczy kończyn górnych
– „tapping” piłką lekarską – 2 kg (siła względna)

3. Wskaźników zdolności koordynacyjnych – z zastosowaniem testów komputerowych:

A. koordynacji wzrokowo-ruchowej – „aparat Piórkowskiego”

B. podzielności uwagi

C. czasu reakcji prostej na bodziec wzrokowy

D. czasu reakcji złożonej na bodźce wzrokowe

E. orientacji przestrzennej – „aparat krzyżowy”

F. orientacji – postrzegania

G. częstotliwości ruchów ramienia (mierzonej próbą “plate tapping” (Eurofit 1989))

4. Parametrów gry:

–  skuteczności rzutowej z gry (nie brano pod uwagę rzutów karnych)
– całkowitej skuteczności gry – uzupełnionej rankingiem opracowanym przez trenera (po każdym spotkaniu).

Analizy poziomu poszczególnych zdolności i predyspozycji i dokonano przy uwzględnieniu podziału badanych piłkarek ręcznych na dwie grupy. Do pierwszej przydzielono zawodniczki, które przebywały na boisku najdłużej w trakcie analizowanych meczów (tzw. I skład zespołu). Do drugiej zawodniczki rezerwowe (II skład drużyny). Podział dotyczył jedynie graczy z pola gry.

Na podstawie przedstawionych badań i analizy statystycznej, sformułowano wnioski końcowe:

1. Podstawowym akcentem modelowym „mistrza” w żeńskiej piłce ręcznej jest wysoki poziom rozwoju cech somatycznych a w szczególności wysokości ciała.  Skuteczność zadań wykonywanych na boisku przez piłkarkę ręczną zależy, zatem w dużym stopniu od poziomu niniejszego parametru somatycznego.

2. Skuteczność działań w trakcie gry w piłkę ręczną determinowana jest poziomem siły eksplozywnej (MMA) – dlatego w szkoleniu piłkarek ręcznych duży nacisk powinien być położony na rozwój mocy.

3. Skuteczność całkowita gry uwarunkowana jest w największym stopniu poziomem podzielności uwagi i orientacji przestrzennej.

4. Skuteczność rzutowa zależna jest w największym stopniu od siły eksplozywnej kończyn dolnych, szybkości reakcji i orientacji-postrzegania, a dopiero później od podzielności uwagi i orientacji przestrzennej.

Opracowano na podstawie:
Spieszny, M., Klocek, T. (2005). Efektywność gry piłkarek ręcznych w aspekcie uwarunkowań morfofunkcjonalnych. W: Kuder, A., Perkowski, K., Śledziewski, D. (red.): Proces doskonalenia treningu i walki sportowej. T. 2. Warszawa: AWF, 123-128.