Rozpoczynając od analizy kluczowych słów tej pracy, trzeba zaznaczyć że zarówno piłka ręczna i trening funkcjonalny są ze sobą powiązane. Piłka ręczna jako gra zespołowa bazuje na naturalnych ruchach człowieka: bieg, skok, rzut. Trening funkcjonalny natomiast w swojej definicji zawiera rozwijanie tych ruchów ludzkich, które stosowane są w codziennym życiu. Angażujemy możliwie szeroką gamę stawów i mięśni człowieka podczas pojedynczego ćwiczenia.
„Trening fukcjonalny rozumiany jest jako celowe działanie ukierunkowane na uzyskanie określonego efektu. Jest treningiem specjalistycznym dla konkretnej dyscypliny, a raczej kształtowaniem fundamentalnych wzorców ruchowych wspólnych i charakterystycznych dla danej dyscypliny sportowej.”
Obecny poziom piłki ręcznej w mistrzowskim wydaniu oparty jest nie tylko na bardzo dobrym przygotowaniu mentalnym, taktycznym czy technicznym ale także na przygotowaniu motorycznym, które szczególnie uwidacznia się w rozgrywkach trwających dłuższy czasu, kiedy intensywność i częstotliwość rozgrywanych spotkań jest wysoka, jak np. Igrzyska Olimpijskie czy drużyny klubowe grające w rozgrywkach i pucharach krajowych oraz w ligach europejskich. Wymaga się od zawodników bardzo dobrego przygotowania fizycznego, by trudy sezonu zakończyć z możliwie najlepszym wynikiem. Dlatego trening funkcjonalny ma swoje zastosowanie w treningu piłkarzy ręcznych.
O efektywności gry zawodnika nie decyduje jedna tylko zdolność motoryczna, lecz ich kombinacja: mobilność (zakres ruchu), stabilność, wytrzymałość, siła czy szybkość. Trener w przygotowaniu zawodników powinien zwracać uwagę na odpowiednie rozwijanie każdej ze zdolności, między innymi poprzez zastosowanie treningu funkcjonalnego. Doskonalenie pracy nóg i rąk w zachowaniach obronnych, doskonalenie chwytów i podań czy rzutów na bramkę, poprawa stabilności ciała, która wspomaga skuteczniejszą grę zawodnika podczas wykonywania zwodów i tym samym minięcia przeciwnika lub stworzenia dogodnej pozycji dla partnerów.
Piłka ręczna jako gra zespołowa, mimo wszystko bazuje na wyszkoleniu indywidualnym każdego zawodnika. Dobrze przygotowany piłkarz ręczny pod względem motorycznym wnosi do gry całego zespołu dodatkowe atrybuty i stwarza większe możliwości dla trenera.
Piramida odpowiada progresji optymalnego rozwoju sportowca, gdzie każdy kolejny etap jest fundamentem i podstawą, na której budowany jest rozwój motoryczny zawodnika.
Ryc. 1. Piramida optymalnych zdolności motorycznych zawodnika (Cook 2004)
Należy pamiętać, że nadmierny bądź zbytnio akcentowany rozwój na jednym z etapów, szczególnie w przypadku młodych zawodników niesie za sobą większe ryzyko urazów, ale także zmęczenie i zniechęcenie zawodnika, zmniejszenie jego potencjału i powstanie zmian, które przeciążają organizm.
Pomocą dla trenerów są oczywiście testy funkcjonalne. Najbardziej znanym i wydaje się najczęściej stosowanym jest FMS (ang. functional movemant screen) składający się z 7 testów ruchowych z 2 testami wykluczającymi najcześciej spotykane dysfunkcje.
Po analizie wyników z testowania zawodnika pod względem funkcjonalnym, trener przechodzi do ułożenia optymalnego planu treningu funkcjonalnego, który oczywiście uzależniony jest od wielu czynników.
Opracowano na podstawie:
- Bompa T., Zając A., Waśkiewicz Z., Chmura J. – „Przygotowanie sprawnościowe w zespołowych grach sportowych.” AWF Katowice, 2013
- Żak S., Spieszny M., – „Analiza procesu treningowego i walki sportowej w grach zespołowych (piłka ręczna), Kraków-Wrocław, 2009
