W dzisiejszych czasach coraz więcej czasu spędzamy w pozycji siedzącej, dotyczy to zarówno dorosłych jak i dzieci. Zabawy na świeżym powietrzu zastąpiły komputery, telewizor i inne wynalazki XXI wieku, co przekłada się na ogólnie pojęty stan zdrowia. Występowanie zaburzeń postawy ciała u małych dzieci jest dużym problemem, utrwalone zaburzenia wpływają na występowanie wielu dysfunkcji narządu ruchu w późniejszym czasie – w wieku młodzieńczym, dorosłym i starczym. Zaburzenia postawy ciała zaburzają balans mięśniowy, powodują kształtowanie się nieprawidłowych wzorów ruchowych, zaburzeń propriocepcji, równowagi, itp. Rodzice, opiekunowie oraz fizjoterapeuci powinni obserwować rozwój dziecka i starać się jak najszybciej korygować występujące nieprawidłowości.

U niemowląt ważna jest kontrola wzroku i słuchu – zaburzenia w tym obszarze są często przyczyną nieprawidłowego ustawienia poszczególnych części ciała, co prowadzić może do wady postawy. Warto edukować rodziców, ponieważ ich postępowanie może zaburzyć naturalny przebieg rozwoju psychomotorycznego, np. nadopiekuńcze zachowanie polegające na zbyt długim podtrzymywaniem główki dziecka zaburza tworzenie się odruchu postawy pionowej, a przecież już ok. 2-3 miesiąca życia dziecko potrafi już samodzielnie utrzymywać głowę. Oczywiście niezbędna jest asekuracja ponieważ w tym wieku czaszka dziecka jest nadaj stosunkowo miękka i każdy uraz, uderzenie nie jest obojętne dla tkanki mózgowej.

Bardzo dobrymi ćwiczeniami, które mogą być stosowane u maluchów są ćwiczenia równoważne z wykorzystaniem piłek, wałków, prowadzone w formie zabawowej. Wspomagają one rozwój dziecka i przygotowują do dalszych etapów zapobiegając wielu upadkom. Zwraca się uwagę na nieprzyspieszanie rozwoju dziecka poprzez wczesna sadzanie, stawianie, naukę chodzenia – nie wolno tego robić! Dzieci rozwijają się każde w swoim tempie, zbyt szybka pionizacja ciała może przyczynić się do zaburzeń rozwoju kości długich niegotowych jeszcze na przyjęcie obciążenia. Odruch pionowej postawy jest powiązany także z rozwojem układu nerwowego.

U dzieci w wieku przedszkolnym należy skupić się na obserwacji dzieci, należy określić czy ich rozwój przebiega harmonijnie i czy nie ma znacznych odchyleń od przyjętych norm. Musimy pamiętać, że pewne objawy jak np. płaskostopie u 3-5 latków można uznać jeszcze za fizjologię, natomiast w późniejszym wieku będzie to już wada. Warto już w wieku przedszkolnym zastosować profilaktykę wad postawy – wprowadzić odpowiednie ćwiczenia stóp, zwrócić uwagę na kolana i nauczyć nawyków prawidłowego siedzenia – odpowiednio dla każdego dziecka. Należy pamiętać, że organizm człowieka jest całością, pod względem biomechanicznym wszystko ma znaczenie – każde zaburzenie będzie miało swoje konsekwencje w segmentach ciała powyżej i poniżej. Wady kolan przekładają się na ustawienie stóp, a także na ustawienie miednicy, stawy biodrowe, kręgosłup, pracę klatki piersiowej, ustawienie czaszki w przestrzeni, zaburzona będzie kontrola postawy ciała.

Na co wyczulić rodziców małych dzieci?

Warto zapewnić dziecku możliwość swobodnego poruszania się, ubierać je w niekrępujące ruchy ubranka. Kiedy dzieci zaczną już chodzić zapewnić odpowiednie obuwie – po twardym podłożu, a po miękkim podłożu umożliwić chodzenie boso. Trzeba zwrócić uwagę na nawyki podczas siedzenia i na sposób siedzenia dziecka. Warto konsultować postawę ciała dziecka z fizjoterapeutą, umożliwi to szybkie wykrycie ewentualnych zaburzeń. Ocena postawy ciała zawsze powinna odnosić się do wieku dziecka i wytycznych dla konkretnych grup wiekowych. Trzeba szczególnie zwrócić uwagę na dzieci w wieku 7-9 lat, 11-13 u dziewcząt i 13-15 u chłopców, to tzw. krytyczny czas posturogenezy, zmiana trybu życia związana z edukacją szkolną, gwałtowny wzrost ciała i zmiana proporcji ciała mogą przyczynić się do powstania zaburzeń w postawie. Ważnym czynnikiem przyczyniającym się do powstawania wad postawy jest także coraz częściej obserwowana u dzieci otyłość. Kontrola masy ciała jest niezwykle ważna w profilaktyce zaburzeń postawy ciała.

Profilaktyka wad postawy jest niezwykle ważna od pierwszych miesięcy życia dziecka. Należy edukować rodziców, zachęcać do współpracy z fizjoterapeutami i propagować aktywny tryb życia. Ograniczajmy czas spędzany przed komputerem i telewizorem. Warto zainwestować czas i uwagę dla zdrowia dzieci.

Opracowano na podstawie:
Wiernicka M. Profilaktyka zaburzeń wad postawy u dzieci, Praktyczna fizjoterapia i rehabilitacja, 04/10, s. 56-59