Trening sportowy opiera się na kilku regułach. Do trzech podstawowych należą: systematyczność, specyficzność i progresywność. W przypadku pływania systematyczny trening zawodników na poziomie krajowym to około 11-12 treningów tygodniowo. Zawodnicy spędzają około 20-30 godzin tygodniowo, trenując w wodzie i na lądzie.
Pływanie jest dyscypliną wyjątkową, która wymaga dużej specyficzności treningu. Środowisko wodne zapewnia warunki znacznie różniące się od tych, które panują przy uprawianiu sportów lądowych. Różnice te wiążą się z właściwościami fizycznymi wody: ciężarem właściwym, który powoduje odciążenie, gęstością i napięciem powierzchniowym, które zwiększają opór środowiska oraz ze zmniejszoną dostępnością tlenu. Czynniki te sprawiają, że trening pływacki łączy cechy treningu siłowego z treningiem wytrzymałościowym.
Pływacy na najwyższym poziomie wykonują dziennie 2,5 tys. powtórzeń cyklów w swoim stylu wiodącym. Rocznie liczba ta przekracza pół miliona. Wielokrotne powtarzanie ćwiczeń i treningów rozwijających tylko pewną część poszczególnych cech motorycznych (na przykład poprawiających ruchomość w stawie tylko w jednej płaszczyźnie) może prowadzić do powstania różnego rodzaju przeciążeń.
Pływanie należy do tzw. „overhead sports”, które wymagają wielokrotnego unoszenia rąk ponad głowę. Do tej grupy sportów należy także tenis, siatkówka i różnego rodzaju sporty rzutne. Duży zakres ruchu w stawach barkowych wymagany podczas pływania oraz duża ilość powtórzeń to główne czynniki indukujące dolegliwości bólowe związane z obręczą kończyny górnej.
Różne badania wykazują, że epizody bólu w obrębie barku pojawiają się u 40-90% badanych pływaków. Mechanizmy urazów w tym sporcie mogą być różne. W dużej mierze zależą od biomechaniki ruchów, charakterystycznej dla poszczególnych stylów. Często przyczyną bólu są przeciążenia mięśni, szczególnie stożka rotatorów i mięśni piersiowych. Dodatkowo, trening nastawiony na wzmocnienie mięśni przywodzących i rotujących wewnętrznie, może doprowadzić do zaburzenia równowagi napięć mięśniowych. Może to skutkować obniżeniem stabilizacji dynamicznej w stawie ramiennym. Niestabilność z kolei może powodować podwichnięcia i liczne mikrourazy, sumujące się podczas wielokrotnego powtarzania ruchów, co prowadzi nawet do rozerwania obrąbka stawowego. Kontuzji, która na długi czas może wykluczyć z treningu a nawet zakończyć karierę zawodnika.
Profilaktyka urazów obręczy barkowej opiera się na stosowaniu ćwiczeń wyrównujących napięcia mięśniowe i korygujących ustawienie stawów. Należą do nich, odpowiednio dobrane, ćwiczenia wzmacniające i rozciągające grupy mięśniowe.
Piśmiennictwo:
- Riemann B. L., Witt J., Davies G.J., Glenohumeral joint rotation range of motion in competitive swimmers. J Sports Sci., 2011;.29(11):1191-1199.
- Ka Pik Eva Su, Johnson M. P., Gracelly E. J., Karduna A. R. Scapular rotation in swimmers with and without Impingement Syndrome: Practice effects. Med Sci Sports Exerc., 2004;7:1117-1123.
- Wanivenhaus F., Fox A. J. S., Chaudhury S., Rodeo S. A. Epidemiology of injuries and prevention strategies in competitive swimmers. Sports Health. 2012; 4(3): 256-251.
- Rakowski M. Nowoczesny trening pływacki. Sowa, Rumia 2008.
- Torres R. R., Ellera Gomes J. L. Measurement of Glenohumeral Internal Rotation in Asymptomatic Tennis Players and Swimmers.. Am J Sports Med., 2009;5:1017-1023.
- Richardson A.B., Jobe W., Collins H.R. The shoulder in competitive swimming. Am J Sports Med., 1980;8(3):159-163.
