Rozwój technologii treningu wibracyjnego oraz pierwsze badania dotyczące jego wpływu na układ mięśniowo-szkieletowy zostały przeprowadzone w latach 70. XX wieku przez rosyjskich naukowców na czele z dr Nazarov’em. Wyniki ich badań potwierdziły korzystny wpływ wibracji na siłę i elastyczność mięśni. Wibrotrening zaczęto wykorzystywać w przygotowaniach radzieckich olimpijczyków do zawodów, jak również w przygotowaniach radzieckich kosmonautów do wypraw, by zapobiegać utracie masy mięśni i gęstości kości [1]. Trening wibracyjny całego ciała (ang. whole body vibration, WBV) opiera się na stymulacji nerwowo-mięśniowej organizmu człowieka przez drgania mechaniczne. Bodziec wibracyjny wywołuje mikrorozciągnięcia włókien mięśniowych, które prowadzą do powstania odruchowych skurczy mięśnia. Wibrotrening polega na wykonywaniu ćwiczeń statycznych lub dynamicznych na urządzeniu, które generuje wibracje [2].

W literaturze istnieje szereg badań potwierdzających korzystny wpływ treningu WBV na wzrost zdolności motorycznych u osób aktywnych fizycznie oraz sportowców.

Do ciekawych spostrzeżeń doszli Karatrantou i wsp. [3] porównując skuteczność 2 protokołów treningu wibracyjnego u młodych, zdrowych i aktywnych fizycznie mężczyzn. W obu grupach program i objętość treningu (20 sesji ćwiczeń) były takie same, natomiast tygodniowa częstotliwość treningu była różna. Po zakończeniu badań jedynie w grupie osób wykonujących 5 razy w tygodniu trening WBV stwierdzono poprawę w zakresie gibkości ciała i siły maksymalnej kończyn dolnych oraz redukcję w zawartości tłuszczowej masy ciała. Identyczny program treningowy, ale przeprowadzany 3 razy w tygodniu okazał się niewystarczający do wywołania zmian we wskaźnikach sprawności fizycznej oraz komponentach składu ciała.

Efektywność treningu wibracyjnego w kształtowaniu sprawności fizycznej zależy również od wykorzystanego rodzaju urządzenia oraz zastosowanych parametrów platformy. Petit i wsp. [4] przeprowadzili badanie koncentrujące się na ocenie wpływu 6-tygodniowych programów treningowych o różnych ustawieniach parametrów platformy wibracyjnej na siłę i moc mięśniową u zdrowych, aktywnych fizycznie mężczyzn. Na podstawie uzyskanych wyników autorzy badań stwierdzili, że trening WBV o wysokiej częstotliwości wibracji (wysokim przyspieszeniu szczytowym) jest bardziej efektywny w zwiększaniu siły mięśniowej prostowników stawu kolanowego oraz mocy niż trening z wykorzystaniem niskich częstotliwości drgań (niskich przyspieszeń szczytowych) lub taki sam protokół ćwiczeń, ale bez czynnika wibracji. Z kolei Marín i Rhea [5, 6] na podstawie przeglądu dostępnych badań naukowych analizowali, jaki wpływ na siłę mięśniową oraz moc mają różne rodzaje urządzeń do WBV. W zależności od sposobu wytwarzania drgań wyróżnia się zasadniczo 2 typy urządzeń: platformy liniowe i osiowe. Wyniki przeprowadzonych przez nich metaanaliz wskazują, że skuteczniejsze w rozwijaniu siły oraz mocy mięśniowej w aspekcie długofalowym są platformy liniowe, charakteryzujące się przenoszeniem wygenerowanych drgań symetrycznie po obu stronach ciała.

 Do interesujących wniosków doszli Pojskic i wsp. [7] porównując wpływ ćwiczeń statycznych wykonywanych z dodatkowym obciążeniem zewnętrznym lub bez żadnego obciążenia w warunkach WBV oraz bez zastosowania bodźca wibracyjnego na wybrane komponenty sprawności fizycznej u zawodników piłki nożnej. Uzyskane przez autorów wyniki badań wskazują, że największy przyrost w zakresie parametrów, takich jak moc, szybkość oraz zwinność wystąpił po wykonaniu serii statycznych przysiadów na platformie wibracyjnej z użyciem dodatkowego obciążenia wynoszącego 30% masy ciała w porównaniu z innymi protokołami ćwiczeń. Podobne wyniki u sportowców lekkoatletycznych po 4 tygodniach ćwiczeń uzyskali Wang i wsp. [8]. Zastosowanie dodatkowego obciążenia podczas treningu wibracyjnego skutkowało większym wzrostem szybkości oraz siły ekscentrycznej mięśni w odniesieniu do grupy, która została poddana samej ekspozycji na wibracje.

W kolejnych badaniach przeprowadzonych na grupie zawodników siatkówki halowej i plażowej wykazano, że włączenie 6-tygodniowej WBV do treningu oporowego powoduje większy wzrost w zakresie siły kończyn dolnych oraz siły eksplozywnej w porównaniu z samym treningiem siłowym [9]. Korzystne efekty w postaci zwiększenia siły eksplozywnej kończyn dolnych oraz poprawy stabilności posturalnej pod wpływem 15-tygodniowego treningu wibracyjnego zaobserwowano także u młodych koszykarek [10].

Wielu autorów zaleca również zastosowanie wibracji całego ciała w celu zmniejszenia opóźnionej bolesności mięśniowej po intensywnych wysiłkach fizycznych będącej efektem mikrourazów występujących w obrębie miocytów. Obciążająca aktywność fizyczna prowadzi do przerwania błon komórek mięśniowych i przedostawania się do krwi wewnątrzkomórkowych enzymów, takich jak np. kinaza kreatynowa (CK) i dehydrogenaza mleczanowa (LDH) – stanowiących powszechne markery uszkodzeń tkankowych [11, 12]. Timon i wsp. [13] wykazali, że wdrożenie WBV po pojedynczej sesji ćwiczeń ekscentrycznych u osób nietrenujących powoduje poprawę regeneracji mięśni manifestującą się niższym poziomem CK we krwi  po 24 i 48 godzinach w porównaniu z grupą kontrolną, która wykonywała sam trening ekscentryczny. Pozytywne efekty wibrotreningu w postaci niższych wartości stężenia CK, mniejszego ubytku izometrycznej i izokinetycznej siły maksymalnej oraz mniejszego odczucia bólu mięśniowego zaobserwowano również w przypadku jego stosowania przed intensywnymi wysiłkami fizycznymi, w odniesieniu do treningu bez zastosowania WBV [14].

Trening wibracyjny całego ciała wydaje się odpowiednią metodą wspomagającą kształtowanie zdolności motorycznych sportowców. Protokół ćwiczeń oraz ustawienia parametrów platformy powinny być jednak dobierane indywidualnie dla każdego zawodnika przez wykwalifikowanych w tym zakresie instruktorów, aby były one bezpieczne i efektywne, co do zamierzonych celów treningowych.

Opracowano na podstawie:

1. Albasini A, Krause M, Rembitzki I. Using whole body vibration in physical therapy and sport. Churchill Livingstone, Edinburgh 2010; 2-3.
2. Musumeci G. The use of vibration as physical exercise and therapy. J Funct Morphol Kinesiol. 2017; 2(2), 17.
3. Karatrantou K, Bilios P, Bogdanis GC, Ioakimidis P, Soulas E, Gerodimos V. Effects of whole-body vibration training frequency on neuromuscular performance: a randomized controlled study. Biol Sport. 2019; 36(3): 273-282.
4. Petit PD, Pensini M, Tessaro J, Desnuelle C, Legros P, Colson SS. Optimal whole-body vibration settings for muscle strength and power enhancement in human knee extensors. J Electromyogr Kinesiol. 2010; 20(6): 1186-1195.
5. Marín PJ, Rhea MR. Effects of vibration training on muscle strength: a meta-analysis. J Strength Cond Res. 2010; 24: 548-556.
6. Marín PJ, Rhea MR. Effects of vibration training on muscle power: a meta-analysis. J Strength Cond Res. 2010; 24: 871-878.
7. Pojskic H, Pagaduan J, Uzicanin E, Babajic F, Muratovic M, Tomljanovic M. Acute effects of loaded whole body vibration training on performance. Asian J Sports Med. 2015; 6(1): e24054.
8. Wang HH, Chen WH, Liu C, Yang WW, Huang MY, Shiang TY. Whole-body vibration combined with extra-load training for enhancing the strength and speed of track and field athletes. J Strength Cond Res. 2014; 28(9): 2470-2477.
9. Pérez-Turpin JA, Zmijewski P, Jimenez-Olmedo JM, Jové-Tossi MA, Martínez-Carbonell A, Suárez-Llorca C, Andreu-Cabrera E. Effects of whole body vibration on strength and jumping performance in volleyball and beach volleyball players. Biol Sport. 2014; 31(3): 239-245.
10. Fort A, Romero D, Bagur C, Guerra M. Effects of whole-body vibration training on explosive strength and postural control in young female athletes. J Strength Cond Res. 2012; 26(4): 926-936.
11. Lu X, Wang Y, Lu J, You Y, Zhang L, Zhu D, Yao F. Does vibration benefit delayed-onset muscle soreness?: a meta-analysis and systematic review. J Int Med Res. 2019; 47(1): 3-18.
12. Legleu CC, Candia-Luján R, Fierro LGDL, Sánchez OU, Candia-Sosa KF. Vibration as preventive therapy and treatment of delayed onset muscle soreness. A systematic review. Arch Med Deporte. 2016; 33(3): 194-199.
13. Timon R, Tejero J, Brazo-Sayavera J, Crespo C, Olcina G. Effects of whole-body vibration after eccentric exercise on muscle soreness and muscle strength recovery. J Phys Ther Sci. 2016; 28(6): 1781-1785.
14. Aminian-Far A, Hadian MR, Olyaei G, Talebian S, Bakhtiary AH. Whole-body vibration and the prevention and treatment of delayed-onset muscle soreness. J Athl Train. 2011; 46(1): 43-49.