Owoc granatowca właściwego znany jest już od czasów starożytnych. Wzmianki dotyczące jego korzystnych właściwości pojawiają się w Starym Testamencie, w Biblii, w Torze oraz Talmudzie. Owoc ten obecny był również w kulturze starożytnego Egiptu, Grecji i Rzymu. Pierwszy człon łacińskiej nazwy „Punica” znaczy – Kartegina, jest to miejscowość, która słynęła z uprawy granatów. W języku francuskim jego nazwa brzmi „grenade”, w hiszpańskim „granada” pochodzi ona od słów: pełen nasion „granatus” i jabłko „pomum”.

Roślina pochodzi z rejonów Himalajów w północnych Indiach oraz z Iranu, od czasów starożytnych jest też uprawiana w krajach basenu morza śródziemnego. Występuje również w Indiach, słonecznych rejonach południowej Azji, Afryce oraz w Kalifornii i Arizonie (Stany Zjednoczone) [1].

W medycynie ajurwedyjskiej granat uważany jest za „lekarstwo samo w sobie” i stosowany jest w celach przeciwpasożytniczych [2], poprawiających jakość krwi [3], oraz do leczenia aft, biegunek i wrzodów [4]. Granat używany jest również w Indiach i krajach środkowego wschodu jako lekarstwo na cukrzycę [5]. W ostatnich latach wzrosło zainteresowanie tym owocem i jego właściwościami, co można zaobserwować na podstawie ilości prac naukowych pojawiających się na ten temat. Od roku 1950 do 1999 ukazało się zaledwie 25 publikacji, w latach 2000-2008 aż 130 (dane pochodzą z bazy MedLine) [6].

Dotychczas opublikowano wiele prac opisujących jego korzystne właściwości. Udokumentowane zostało działanie antyoksydacyjne, przeciwnowotworowe i przeciw zapalne. Owoc granatowca zwyczajnego zapobiega chorobom nowotworowym, chorobie Alzheimera, chorobom układu krążenia, niedokrwieniu mózgu u niemowląt, cukrzycy, artretyzmowi, bezpłodności, otyłości, chorobom zębów, infekcjom bakteryjnym, wykazuje działanie antybiotyczne i przyczynia się do odbudowy zniszczeń skórnych spowodowanych ekspozycją na promieniowanie ultrafioletowe [7].

W ostatniej dekadzie przeprowadzono wiele badań mających na celu wyjaśnienie wysokiej aktywności owocu granatowca właściwego oraz związków chemicznych, które są za nie odpowiedzialne [6]. Niektóre badania dowodzą również pozytywnych właściwości ekstraktów z kory, korzeni i liści [2]. Najnowsze publikacje wskazują, że najważniejszymi składnikami aktywnymi są: kwas ellagowy, ellagitaniny, kwas punikowy, flawonoidy, antocyjanidyny, antocyjany, flawonole i flawony (Tabela 1).

Tabela 1 Składniki aktywne granatowca właściwego

Część rośliny	Składniki aktywne
Sok z granatu	Antocyjanidyny [8], glukoza, kwas askorbinowy [9], kwas ellagowy, kwas galusowy, kwas kawowy [10], katechina, galusan epigalokatechiny (EGCG) [11], kwercetyna, rutyna [12], minerały (w szczególności żelazo [13]), aminokwasy [6]
Olej z pestek	95% kwas punikowy [14], kwas ellagowy [10], kwasy tłuszczowe [14], sterole [15]
Owocnia (skorka)	Fenolowe punikalaginy, kwas galusowy, kwasy tłuszczowe [10], katechina, galusan epigalokatechiny (EGCG) [11], kwercetyna, rutyna, flawonole [12], flawony, flawonoidy [16], antocyjanidyny [17]
Liście	Taniny (punicalina i punicafolina), glikozydy: luteolina i apigenina [16]
Kwiat	Kwas galusowy, kwas ursolowy [18], triterpenoidy: kwas maslinowy, kwas azjatykowy [19]
Kora i korzenie	Ellagitaniny np. punikalina i punikalagina [20], liczne alkaloidy piperydynowe [21]

Głównym celem wielu badań była identyfikacja składników aktywnych granatowca właściwego. Występujący w wielu roślinach kwas ellagowy wykazuje działanie przeciwnowotworowe [22] i antyoksydacyjne [23]. Powszechnie dostępne owoce granatu zawierają ok. 40% kwasu elagowego, który odpowiada za jego lecznicze właściwości. Dzięki temu sok z owocu nie wymaga dodatków uszlachetniających [24]. Badania nad kwasem ellagowym oraz flawonoidami takimi jak kwercetyna potwierdzają ten fakt [25, 26]. Chociaż niewiele wiadomo na temat biodostępności i metabolizmu ellagitanin z materiału roślinnego, trzy badania przeprowadzone na ludziach zostały poświęcone wyjaśnieniu biodostępności, absorpcji, metabolizmowi oraz działaniu antyoksydacyjnemu in vivo. Badania pokazały, że po godzinie od spożycia 180mL soku z granatowca w osoczu pacjentów zaobserwowano 31,9 ng/ml kwasu elagowego [27]. Był to bezpośredni dowód na przyswajanie tego związku przez organizm ludzki. Badania przeprowadzone przez tych samych naukowców na 18 zdrowych wolontariuszach udowodniły również przyswajalność elagitanin. U badanych osób zaobserwowano obecność metabolitów tych związków w moczu do 48 godzin po spożyciu soku z granatu. Jest to dowód na jego długotrwałe działanie [28].

W innym, 13-dniowym badaniu klinicznym 6 zdrowych osób (4 mężczyzn, 2 kobiety) spożywało sok z granatu, zawierający 4,37g/L punicalagin i 0,49g/L antocyjanidyn przez 5 dni. Trzy metabolity zostały oznaczone w osoczu krwi – urolithin A, urolithin B i trzeci mniejszy metabolit. Analiza moczu przeprowadzona po 24 godzinach wykazała 6 metabolitów: trzy występujące również w osoczu i odpowiadający im metabolit aglikonu. Maksymalne stężenia zostały wydalane 3-4 dni od spożycia soku z granatu. Pomiędzy badanymi zaobserwowano znaczne różnice w stężeniu wydalanych metabolitów, może być to związane z florą bakteryjną okrężnicy, gdzie elagitatniny są metabolizowane [29]. Obecność urolithiny A i urolithiny B jest związana z długotrwałym działaniem antyoksydacyjnym soku z granatu.

W kolejnym badaniu 11 zdrowych mężczyzn i kobiet stosowało przez 3 dni przed suplementacją ekstraktem z granatu dietę wolną od polifenoli i antyoksydantów. Badanym podawano jedną 800mg kapsułkę dziennie zawierającą 330,4mg punikalagin i 21,6mg kwasu ellagowego. Po 1 godzinie od spożycia odnotowano maksymalne stężenie kwasu ellagowego w osoczu wynoszące 33,8 +/- 12,7 ng/mL. Badanie to wykazało również znaczący wzrost (31,8%) ilości antyoksydantów w osoczu po 30 minutach od spożycia kapsułki. Po 1 i 2 godzinach wartości były wyższe o odpowiednio: 1,62 i 1,43 [30].

Pomimo wszechstronnego działania leczniczego granatu najwięcej uwagi poświęcono jego aktywności antyoksydacyjnej, przeciwnowotworowej i przeciwzapalnej.

Opracowano na podstawie: Jurenka J. Therapeutic Applications of Pomegranate (Punica granatum L.): A review. Alt Med 2008;13:128-144.

Literatura:

[1] http://www.crfg.org/pubs/ff/pomegranate.html. [Dostęp: 25 wrzesień 2007]

[2] Naqvi SA, Khan MS, Vohora SB. Antibacterial, antifungal, and antihelminthic investigations on Indian medicinal plants. Fitoterapia 1991;62:221-228.

[3] Lad V, Frawley D. The Yoga of Herbs. Santa Fe, NM: Lotus Press; 1986:135-136.

[4] Caceres A, Giron LM, Alvarado SR, Torres MF. Screening of antimicrobial activity of plants popularly used in Guatemala for treatment of dermatomucosal diseases. J Ethnopharmacol 1987;20:223-237.

[5] Saxena A, Vikram NK. Role of selected Indian plants in management of type 2 diabetes: a review. J Altern Complement Med 2004;10:369-378.

[6] Lansky EP, Newman RA. Punica granatum (pomegranate) and its potential for prevention and treatment of inflammation and cancer. J Ethnopharmacol 2007;109:177-206.

[7] Altern Med Rev 2008;13(2):128-144

[8] Du CT, Wang PL, Francis FJ. Anthocyanins of pomegranate, Punica granatum. J Food Sci 1975;40:417-418.

[9] http://www.nutritiondata.com/facts-C00001-01c20Ws.html. Nutrition data for pomegranate. [Accessed January 10, 2008]

[10] Amakura Y, Okada M, Tsuji S, Tonogai Y. Determination of phenolic acids in fruit juices by isocratic column liquid chromatography. J Chromatogr A 2000;891:183-188.

[11] de Pascual-Teresa S, Santos-Buelga C, Rivas-Gonzalo JC. Quantitative analysis of flavan-3-ols in Spanish foodstuffs and beverages. J Agric Food Chem 2000;48:5331-5337

[12] Artik N. Determination of phenolic compounds in pomegranate juice by using HPLC. Fruit Processing 1998;8:492-499.

[13] Waheed S, Siddique N, Rahman A, et al. INAA for dietary assessment of essential and other trace elements in 14 fruits harvested and consumed in Pakistan. J Radioanalytical Nucl Chem 2004;260:523-531.

[14] Schubert SY, Lansky EP 14. , Neeman I. Antioxidant and eicosanoid enzyme inhibition properties of pomegranate seed oil and fermented juice flavonoids. J Ethnopharmacol 1999;66:11-17.

[15] Abd El Wahab SM, El Fiki NM, Mostafa SF, et al. Characterization of certain steroid hormones in Punica granatum L. seeds. Bull Fac Pharm 1998;36:11-15.

[16] Nawwar MA, Hussein SA, Merfort I. NMR spectral analysis of polyphenols from Punica granatum. Phytochemistry 1994;36:793-798.

[17] Noda Y, Kaneyuki T, Mori A, Packer L. Antioxidant activities of pomegranate fruit extract and its anthocyanidins: dephinidin, cyanidin, and pelargonidin. J Agric Food Chem 2002;50:166-171.

[18] Huang TH, Yang Q, Harada M, et al. Pomegranate flower extract diminishes cardiac fibrosis in Zucker diabetic fatty rats: modulation of cardiac endothelin-1 and nuclear factor-kappaB pathways. J Cardiovasc Pharmacol 2005;46:856-862.

[19] Batt AK, Rangaswami S. Crystalline chemical components of some vegetable drugs. Phytochemistry 1973;12:214.

[20] Tanaka T, Nonaka G, Nishioka I. Tannins and related compounds. XL.: Revision of the structures of punicalin and punicalagin, and isolation and characterization of 2-O-galloylpunicalin from the bark of Punica granatum L. Chem Pharm Bull 1986;34:650-655.

[21] Neuhofer H, Witte L, Gorunovic M, et al. Alkaloids in the bark of Punica granatum L. (pomegranate) from Yugoslavia. Pharmazie 1993;48:389-391.

[22] Falsaperla M, Morgia G, Tartarone A, et al. Support ellagic acid therapy in patients with hormone refractory prostate cancer (HRPC) on standard chemotherapy using vinorelbine and estramustine phosphate. Eur Urol 2005;47:449-454.

[23] Hassoun EA, Vodhanel J, Abushaban A. The modulatory effects of ellagic acid and vitamin E succinate on TCDD-induced oxidative stress in different brain regions of rats after subchronic exposure. J Biochem Mol Toxicol 2004;18:196-203.

[24] Lansky EP. Beware of pomegranates bearing 40% ellagic acid. J Med Food 2006;9:119-122.

[25] Mertens-Talcott SU, Bomser JA, Romero C, et al. Ellagic acid potentiates the effect of quercetin on p21waf1/cip1, p53, and MAP-kinases without affecting intracellular generation of reactive oxygen species in vitro. J Nutr 2005;135:609-614.

[26] Mertens-Talcott SU, Percival SS. Ellagic acid and quercetin interact synergistically with resveratrol in the induction of apoptosis and cause transient cell cycle arrest in human leukemia cells. Cancer Lett 2005;218:141-151.

[27] Seeram NP, Lee R, Heber D. Bioavailability of ellagic acid in human plasma after consumption of ellagitannins from pomegranate (Punica granatum L.) juice. Clin Chim Acta 2004;348:63-68.

[28] Seeram NP, Henning SM, Zhang Y, et al. Pomegranate juice ellagitannin metabolites are present in human plasma and some persist in urine for up to 48 hours. J Nutr 2006;136:2481-2485.

[29] Cerda B, Espin JC, Parra S, et al. The potent in vitro antioxidant ellagitannins from pomegranate juice are metabolised into bioavailable but poor antioxidant hydroxy-6H-dibenzopyran-6-one derivatives by the colonic microflora of healthy humans. Eur J Nutr 2004;43:205-220.

[30] Mertens-Talcott SU, Jilma-Stohlawetz P, Rios J, et al. Absorption, metabolism, and antioxidant effects of pomegranate (Punica granatum L.) polyphenols after ingestion of a standardized extract in healthy human volunteers. J Agric Food Chem 2006;54:8956-8961.

Korzystne właściwości owocu granatu

Korzystne właściwości owocu granatu

Korzystne właściwości owocu granatu