Termin „stabilizacja centralna” (ang. core stability) odnosi się do wydolności głębokich mięśni tułowia, których rolą jest kontrola centrum naszego ciała (region miedniczno-lędźwiowy) w statyce i dynamice. Jest pojęciem o bardzo szerokim wachlarzu funkcjonalnym, dziś używa się go nie tylko w świecie rehabilitacji ale przede wszystkim w sporcie zawodowym i szeroko rozumianej branży fitness.
Centrum tułowia najlepiej można opisać jako cylinder o podwójnej ścianie, który składa się z dolnej i górnej części pleców oraz brzucha i klatki piersiowej. Wewnętrzna ściana cylindra składa się z systemu głębokich mięśni lokalnych (wewnętrzny rdzeń). Do mięśni tych zaliczamy:
- mięsień poprzeczny brzucha (przebiega poprzecznie od kręgosłupa do kresy białej po obu stronach ciała, obejmuje on narządy jamy brzusznej niczym pas)
- przepona (jest najważniejszym mięśniem oddechowym stanowiącym zarazem granicę pomiędzy klatką piersiową, a jamą brzuszną)
- włókna głębokie mięśnia wielodzielnego (jest najsilniejszym mięśniem w dolnym odcinku kręgosłupa, należący do grupy głębokich mięśni grzbietu, jego funkcją jest prostowanie i utrzymywanie kręgosłupa)
- włókna tylne mięśnia lędźwiowego większego (mięsień ten przyczepia się od ostatniego z kręgów piersiowych do ostatniego z lędźwiowych, nazywany mięśniem szybkobiegaczy)
- mięśnie toniczne miednicy mniejszej (stabilizują obręcz miedniczną w pozycji stojącej)
Zewnętrzna ściana rdzenia to system mięśni zewnętrznych globalnych. Globalne stabilizatory to np. skośne mięśnie brzucha, powierzchowne włókna mięśnia wielodzielnego, włókna przednie mm. wielodzielnych, skośne włókna czworobocznego lędźwi. Mięśnie stabilizujące globalnie wpływają na dostosowanie postawy i przyczyniają się do produkcji i kontroli zakresu ruchu. Cylinder składa się również z obręczy miednicy i obręczy barkowej.
Centralna stabilność jest bazą dla mobilności na obwodzie. W prawidłowych warunkach mięśnie odpowiedzialne za stabilizację centralną na ułamek sekundy wyprzedzają ruch kończyną czy tułowiem. U osób z dolegliwościami bólowymi okolicy dolnego kręgosłupa mięśnie głębokie są hamowane i ich timing (sekwencja ruchu) jest zaburzony. Najpierw napinają się duże powierzchowne mięśnie odpowiadające za wykonanie ruchu, a dopiero potem włączają się głębokie lokalne stabilizatory centrum. Taka zamiana ról między tymi grupami mięśniowymi może być źródłem problemów przeciążeniowych i bólów odcinka lędźwiowego kręgosłupa.
Problemy z centralną stabilizacją:
- Mięsień wielodzielny – może powodować problemy dyskowe ze względu na ciśnienie dyskowe rosnące wraz z wyłączeniem funkcji tego mięśnia. Pojawia się hipermobilność, dolegliwości bólowe – znacznie częstsze u mężczyzn.
- Mięśnie dna miednicy – występuje częściej u kobiet, zwłaszcza po porodzie. Powoduje nietrzymanie moczu (badania donoszą że dolegliwość ta dotyczy ok. 50% populacji).
- Mięsień poprzeczny brzucha – często osłabienie funkcji występuje u sportowców. Powoduje przepuklinę brzuszną i pachwinową.
W chorobach płuc, brak centralnej stabilizacji powoduje nasileniem dolegliwości związanej ze schorzeniem.
Do głównych przyczyn utraty stabilności możemy zaliczyć:
- urazy
- zmiany zwyrodnieniowe stawów kręgosłupa
- incydenty bólowe
- zawodowe obciążenia
- jednostronne obciążenia sportowe
- ograniczenia ruchomości kręgosłupa
- ciąża
Termin „stabilizacja centralna” powinien być postrzegany jako proces, który pomaga zrozumieć funkcjonalny ruch, a przede wszystkim ułatwia dobieranie odpowiednich ćwiczeń dla pacjentów czy sportowców. Termin „Core Stability” jest obecnie stosowany do opisu ćwiczeń, których zasięg waha się od prawie niezauważalnej aktywacji głębokich mięśni brzucha do podnoszenia ciężarków nad głową podczas balansowania na piłkach terapeutycznych. Stabilizacja centralna obejmuje wiele różnych procesów treningowych i terapeutycznych, które wpływają na precyzję, stabilność, wydajność i osiągi w obrębie systemu ruchu. Dlatego też wzmacnianie centrum ciała powinno być obowiązkowym elementem terapii u osób z zaburzoną stabilizacją centralną.
Piśmiennictwo:
Hadała M. Stabilizacja centrum jako priorytet w rehabilitacji sportowca. Nowe perspektywy w ocenie i treningu według Performance Stability i Kinetic Control, Praktyczna Fizjoterapia i Rehabilitacja 2011; 9, s. 56–63. (b)
Hodges, P.W. 2003. Core stability exercise in chronic low back pain. Orthop Clin North Am 34: 245-54
Comerford M.J. Core stability: priorities in rehab of the athlete, SportEx Medicine 2004; 22, s. 15–22.
Jeden komentarz
Dosyc skomplikowany temat jakim stabilizatory stawów przedstawiony w przyjazny sposób. Dobra robota.