Ocena wydolności aerobowej – czyli zdolności wytrzymałościowych organizmu, do której pomiaru służy Test Coopera.

Pierwsze doniesienia naukowe dotyczące 12-minutowej biegowej wersji Testu Coopera pojawiły się na łamach Journal of the American Medical Association w 1968 roku w publikacji Dr Kennetha Coopera.

W opublikowanej pracy Dr Cooper opisał wyniki badań 115 żołnierzy sił powietrznych USA, w których stwierdził silną zależność (r = 0.897) pomiędzy wynikiem 12-minutowej próby biegowej a laboratoryjnymi pomiarami poziomu wydolności aerobowej, w których zmierzono wielkość wskaźnika VO2max.

Wyniki badań Coopera dowiodły, że w bardzo prosty sposób, wykorzystując test biegowy, możliwe jest oszacowanie poziomu wydolności aerobowej z dość dużą dokładnością.

W tym samym roku (1968) Dr Cooper i wsp. wydali książkę AEROBICS, w której podjęto tematykę wpływu aktywności fizycznej o charakterze aerobowym na stan zdrowia człowieka i prewencję chorób, określanych współcześnie mianem chorób cywilizacyjnych.

W książce tej opublikowano jedną z pierwszych, 5-cio stopniową klasyfikację wydolności fizycznej na podstawie wyniku 12-minutowej próby biegowej.

Warto przypomnieć, że wydolność aerobowa określa możliwości funkcjonalne układu krążeniowo-oddechowego w zakresie transportu tlenu z płuc do komórek mięśniowych, które są głównym jego konsumentem podczas długotrwałego wysiłku fizycznego w różnych zakresach intensywności.

Głównym wskaźnikiem służącym ocenie aktualnego poziomu wydolności aerobowej jest VO2max określający maksymalny minutowy pobór tlenu, który wyrażany jest w litrach lub mililitrach / kg mc / min. Wynik testu Coopera pozwala na oszacowanie wielkości VO2max z dość dużą dokładnością w przypadku osób trenujących bieganie.

Główną zaletą testu Coopera, jak i innych testów wykonywanych w warunkach terenowych jest to, że możliwe jest przebadanie dużej liczby uczestników testu bez konieczności ponoszenia znacznych nakładów finansowych – w przeciwieństwie do testów wykonywanych w warunkach laboratoryjnych z wykorzystaniem drogich urządzeń diagnostycznych.

Do przeprowadzenia testu wystarczy 400-metrowa bieżnia lekkoatletyczna lub inny, zmierzony i oznaczony pachołkami obszar na płaskim terenie (np. na boisku piłkarskim) oraz stoper.

Test Coopera polega na wykonaniu maksymalnego wysiłku biegowego w celu pokonania możliwie najdłuższego dystansu w czasie 12 minut. Osiągnięty wynik – tj. pokonany dystans jest podstawą oceny poziomu wydolności aerobowej w oparciu o dostępne tabele uwzględniające wiek i płeć badanych.

Wiele zależy od motywacji uczestników do wykonywania maksymalnego wysiłku przez okres 12 minut trwania testu.  Dlatego zalecane jest werbalne motywowanie osób wykonujących test.

12-minutowy czas trwania testu pozwala na utrzymanie prędkości biegu na poziomie 90-95% VO2max przy minimalnym udziale beztlenowych procesów metabolicznych.

W oparciu o pokonany podczas testu dystans można oszacować indywidualną wielkość VO2max w oparciu o następujący wzór.

VO2max (mL/kg/min) = 0,0268 x (dystans [m]) – 11,3

Przykład:

Jeżeli 25-letni mężczyzna w ciągu 12 minut przebiegnie 5,5 okrążenia na bieżni stadionu lekkoatletycznego (długość jednego okrążenia wynosi 400m), to całkowity pokonany dystans wynosi 2200 m. W odniesieniu do zaproponowanych kryteriów oceny wydolności wg. Coopera, taka osoba posiada średni poziom wydolności aerobowej.

Szacowana na podstawie wzoru wielkość VO2max wynosi:

 VO2max = 0,0268 x 2200 – 11,3 = 47,7 mL/kg/min

Warto zaznaczyć, że wielkość VO2max rzędu 47,7 mL∙kg^-1∙min^-1 według klasyfikacji Amerykańskiego Towarzystwa Kariologicznego (AHA) dla 20-29 letnich mężczyzn określana jest jako „dobry” poziom wydolności aerobowej.

Klasyfikacje VO2max wg. różnych autorów lub oficjalnych stowarzyszeń wykazują niewielkie zróżnicowania.

Alternatywą dla testu 12 -minutowego testu minutowego, również zaproponowaną przez Cooper’a, jest próba biegowa na dystansie 1,5 mili (2410 metrów).

Wówczas wielkość VO2max może zostać wyznaczona wg wzoru:

VO2max (mL/kg/min) = 3,5 + 483 / (czas [min])

Dr Cooper zaproponował również 12-minutowe próby wysiłkowe uwzględniające inne formy ruchu, tj. pływanie i jazdę na rowerze.
W przypadku jazdy na rowerze, wymagane jest, aby ukształtowanie terenu było możliwie płaskie, nawierzchnia twarda, a siła wiatru nie powinna przekraczać 16 km/h.

W mojej opinii biegowy test Coopera nadaje się świetnie do oceny wydolności aerobowej osób aktywnych rekreacyjnie i wyczynowo.

Forma biegowa testu Coopera z większą dokładnością oceni poziom wydolności aerobowej osób trenujących bieganie i sportowców konkurencji, w których bieg jest dominującą formą ruchu (np. piłkarzy nożnych, piłkarzy ręcznych, zawodników rugby, narciarzy biegowych, itp.), a prawdopodobnie z nieco mniejszą dokładnością wydolność zawodników konkurencji o innej dominującej formie ruchu (np. wioślarzy i kajakarzy).

Okresowe wykonywanie testu Coopera pozwala monitorować postęp (lub regres) wydolności tlenowej zawodnika, wspomagając planowanie procesu treningowego przez trenerów.

Cieszy bardzo z pewnością fakt, że w większych miastach odbywają się cykliczne, otwarte weekendowe imprezy biegowe, podczas których przeprowadzany jest biegowy Test Coopera dla dzieci, młodzieży i dorosłych, co niewątpliwe sprzyja popularyzacji biegania w społeczeństwie.

Opracowano na podstawie:

COOPER, K.H. (1968) A means of assessing maximal oxygen intake. JAMA. 203, p. 135-138
COOPER, K. H., BOHANNON, R. L., & PROXMIRE, W. (1968). Aerobics.
POWERS, S. K., & HOWLEY, E. T. (2018). Exercise physiology: theory and application to fitness and performance.