Koncepcja „krytycznej prędkości pływania” (CSS; critical swimming speed lub CV, critical velocity) została zaproponowana na początku lat 90-tych XX wieku przez Wakayoshi’ego i wsp. (1992). Definiuje ona maksymalną prędkość pływania, która może być utrzymywana przez zawodnika przez długi czas bez wystąpienia nadmiernego zmęczenia.
Krytyczna prędkość pływania jest zbliżona do intensywności na poziomie maksymalnej równowagi mleczanowej (MLSS; maximal lactate swimming speed), co oznacza, że jest to prędkość pływania przy której utrzymuje się podwyższone, lecz stabilne stężenie mleczanu we krwi.
Określanie CSS zyskało na popularności w praktyce trenerskiej, jako nieinwazyjna (nie wymagająca pobrań krwi) metoda wyznaczania prędkości pływania (określana na podstawie zależności między dystansem a prędkością pływania) na poziomie MLSS (utożsamianej dość często z intensywnością na poziomie lub nieznacznie poniżej progu anaerobowego). [zobacz także artykuł „próg mleczanowy i beztlenowy”].
Wyznaczenia CSS (prędkość w m/s) może zostać wykonane na podstawie aktualnie najlepszych rezultatów (mogą to być wyniki zawodów) na dystansie 50 i 400 metrów wg. wzoru:
CSS = (D2 – D1) / (t2 – t1).
gdzie: CSS – krytyczna prędkość pływania, D1 = 50, D2 = 400, t1 = czas na 50m i t2 = czas na 400m
[zobacz przykład wyznaczania CSS w zakładce dodatki treningowe]
W świetle nowszych badań, przeprowadzonych przez Dekerle i wsp. (2005) z udziałem wyczynowych zawodników, okazuje się, że CSS nawet nieznacznie przewyższa prędkość pływania na poziomie MLSS (różnica wynosiła około 5%). Badacze zwrócili uwagę na to, że należy uwzględniać ten fakt w procesie planowania treningu i precyzyjnego określania jego intensywności w grupach zawodników wyczynowych.
Zastosowanie CSS (chociaż autorzy posłużyli się określeniem CV; Critical Velocity) w treningu młodych zawodników (13-14 lat) było przedmiotem badań przeprowadzonych przez naukowców z Grecji (Toubekis i wsp. 2011). W badaniu tym za cel postawiono zbadanie wpływu zastosowania CSS w treningu młodych pływaków na zmiany wybranych wskaźników wydolności aerobowej w okresie 14 tygodni treningu. Otrzymane rezultaty wykazały, że po upływie pierwszych 6 tygodni treningu, prędkość pływania na poziomie progu mleczanowego LT wzrosła o 6.5 +/- 5.5 %, natomiast w późniejszym okresie treningowym nie odnotowano istotnych zmian tego wskaźnika. Warto jednak zaznaczyć, że po zakończeniu tego okresu treningowego nie stwierdzono większych zmian w wielkości CSS i prędkości pływania przy stężeniu mleczanu 4 mmol · l-1 (V4).
Zdaniem greckich badaczy, przeprowadzone przez nich badania wskazują na korzystny wpływ stosowania intensywności pływania odpowiadającej CSS w treningu ukierunkowanym na rozwój możliwości wytrzymałościowych młodych pływaków. Wskazują również, na zróżnicowane tempo zmian poszczególnych wskaźników wydolności aerobowej w grupach 13-14-latków.
Podsumowując, warto podkreślić możliwość praktycznego wykorzystania wyliczeń CSS na podstawie aktualnych rezultatów, jako stosunkowo prostej metody pozwalającej określić prędkość pływania na poziomie zbliżonym do maksymalnej równowagi mleczanowej (MLSS) i progu beztlenowego (AT) w celu doboru intensywności określonych zadań pływackich.
Opracowano na podstawie:
Dekerle J, Pelayo P, Clipet B, Depretz S, Lefevre T, Sidney M. Critical swimming speed does not represent the speed at maximal lactate steady state. International Journal of Sports Medicine, 2005; 26: 524-30.
Toubekis A.G., Tsami A.P., Smilios I.G., Douda H.T., Tokmakidis S.P. (2011). Training-Induced Changes on Blood Lactate Profile and Critical Velocity in Young Swimmers. Journal of Strength and Conditioning Research, 2011; 25: 1563-70.
Wakayoshi K, Ikuta K, Yoshida T, Udo M, Moritani T, Mutoh Y, Miyashita M. Determination and validity of critical velocity as an index of swimming performance in the competitive swimmer. European Journal of Applied Physiology and Occupational Physiology, 1992; 64: 153-7.
